De grootste bouwput uit de historie
Eerst was er Le Corbusier, die in 1951 een nieuwe hoofdstad mocht bouwen voor de Indiase deelstaat Punjab. Hij ontwierp Chandigarh, inmiddels een klassieker in de architectuurgeschiedenis. Tien jaar later werd Louis Kahn naar Bangla Desh genodigd om een regeringscentrum te ontwerpen bij de nieuwe hoofdstad Dhaka.
Dat was een halve eeuw geleden. Inmiddels is de Aziatische economie booming en hebben landen als China en India behoefte aan deskundige architecten en stedenbouwkundigen. Nederlandse bureaus als OMA (Rem Koolhaas) en MVRDV zijn al een tijdje in China actief. Nu heeft ook Jo Coenen de stap gewaagd met zijn ontwerp voor een satellietstad bij de Indiase metropool Bangalore, in een regio die de Silicon Valley van India wordt genoemd.
Dit zogeheten Bidadi-project, genoemd naar het boerendorpje dat ervoor moet wijken, levert een 21e eeuwse stad met tussen de 500.000 á een miljoen inwoners. De satellietstad moet een antwoord vormen op het ongecontroleerd uitdijende Bangalore.
De door Coenen ontworpen stad meet 3800 hectare, de bouwkosten worden geschat op tien à twintig miljard dollar. Hoewel de race nog niet is gelopen, wordt Bidadi de grootste bouwput uit de geschiedenis. Het consortium waar Coenen met een 200 pagina’s tellend masterplan deel van uitmaakt, zit in een bieding waarvan de uitkomst nog niet definitief is. “Er zijn nog te veel onzekerheden om op onze kansen vooruit te lopen”, zegt Iva König van Jo Coenen & Co,
De onzekerheid wordt veroorzaakt door een politieke crisis in de deelstaat Kanataka, waar Bangalore de hoofdstad van is. Na de verkiezingen van vorig jaar is er een politieke strijd ontbrand die nog steeds niet is beslist. Een andere vertragende factor is de onteigening en verplaatsing van zo’n 12.000 plattelanders die het veld moeten ruimen. König: “In India springen ze daar wat zorgvuldiger mee om dan in China, waar ze er met de bulldozer overheen zouden gaan. We zijn gauw een jaar verder voor dit is geregeld.”
Werden Le Corbusier en Kahn in hun tijd rechtstreeks benaderd door de overheid, Coenen kreeg een tip van Bert Reubsaet, een Limburgse ondernemer die regelmatig in India vertoeft. Reubsaet polste ook Albert Speer jr. en Rem Koolhaas, maar Coenen was de eerste die aan het schetsen sloeg.
Geen enkele van de geselecteerde consortia kan volgens Reubsaet het Bidadi-project aan: “Het is te groot en te complex”. Reubsaet, die als lobby tussen Coenen en de betrokken Indiase partijen fungeert, zet zijn kaarten op een samenwerking met DLF, een van de grootste projectontwikkelaars van het land. De kansen hangen volgens hem vooral af van de eerste minister Kumaraswamy, die naar verluidt erg enthousiast is over Coenens masterplan.
Daarin zijn schaal, model en de naast elkaar bestaande entiteiten van Amsterdam als vertrekpunt genomen. Zo is er sprake van een stadscentrum met een grachtengordel in de vorm van een mandela. Coenen benadrukt dat het ontwerp niet meer is dan een grondpatroon. “Het is een denkmodel, bestaande uit de lijnen waarlangs bij de uitwerking gedacht kan worden. Een kant-en-klare stad ontwerpen op deze schaal kan natuurlijk niet.”
In dat ‘denkmodel’ heeft hij om het centrum vier ‘stadspolen’ met hoogbouw gesitueerd, herkenningspunten in het stedelijk landschap. Verder is voorzien in twee business boulevards (zoals de Amsterdamse Zuid-as), een cultuurwijk, een wetenschaps- en universiteitscampus, een sportstad, een tegen de heuvels gesitueerde villabuurt en vier vleugelsteden met vooral woningen. König: “Het ontwerp heeft net als Amsterdam veel sferen en entiteiten.” Een meer bijvoorbeeld, en veel groen. “Indiërs houden van sporten in een parkachtige omgeving, zoals cricket, polo en golf.”
De regering van Kanataka wil vijf jaar uittrekken voor de bouw, een termijn die algemeen als onhaalbaar wordt beschouwd. Coenen, diplomatiek: “Het is de wens van de opdrachtgever. De praktijk zal het leren. Het is tegelijkertijd een realiteit waarmee je hebt om te gaan. Zo zit de wereld op dit moment in elkaar. De economie groeit spectaculair, steden kampen met enorme aanwas. Om die brandende problemen op te lossen ontwikkelen ze een ander tempo dan wij in Europa gewend zijn. Het is iets wat ons met onze navelstaarderige productietechnieken aan het denken zou moeten zetten.”
Coenen en Reubsaet zijn optimistisch over hun kansen. Coenen: “Als de politiek eruit is, verwacht ik wel een email. Ze zijn onder de indruk van onze denkmethodiek, en weten wat we kunnen op het gebied van masterplanning.” Reubsaet: “In India is vraag naar tien miljoen woningen per jaar. Bidadi is maar één van de vijf satellietsteden die Bangalore wil bouwen. Er volgen er nog vier.”
Architect Iva König van Jo Coenen & Co overlegt met premier Kumaraswamy van de Indiase deelstaat Kanataka.
Impressie uit het masterplan van het Bidadi-project.
