Als er geen komma verkeerd valt, gaan De Limburger en het Limburgs Dagblad deze maand over in Vlaamse handen. Tot grote opluchting bij de twee kranten, want o wat waren ze hun Britse broodheren zat. Hoofdrolspeler in de overname is MGL-directeur Loek Radix, die halverwege december nog boos opstapte. Een strategische zet? “Ja. Ik verwachtte dat deze organisatie daardoor redelijk onbestuurbaar zou worden.”

Zeven jaar geleden ging ik er weg als redacteur, vijf jaar geleden was ik er voor het laatst. Sindsdien is er veel veranderd bij Media Groep Limburg, moederbedrijf van De Limburger en het Limburgs Dagblad. De redactie is gehalveerd tot 120 mensen, het statig pand in Sittard wordt grotendeels verhuurd aan derden. Zaten de bazen in 2007 nog op de achtste verdieping, nu zit directeur Loek Radix op de begane grond, in een aquariumkantoor met uitzicht op de redactie.

Het is in meerderlei opzicht een symbolische ontwikkeling. Radix vindt het prima, het is zoals het is. Als roker staat hij met enige regelmaat buiten te paffen met redactieleden. Zo houdt hij voeling met hun wel en wee. “We zitten hier in Nederland. Mensen hebben geen aarzeling om je te vertellen wat ze van bepaalde zaken vinden.”

In korte tijd maakte Radix zich zo het bedrijf eigen. Wekenlang hield hij lunchgesprekken waarin hij met alle werknemers van gedachten wisselde over het bedrijf. Zonder agenda praten met elkaar, luisteren naar elkaar. Vooral bij de redactieleden viel hem op “dat de passie voor het vak daar veel groter is dan bij het gemiddelde bedrijf. Heel bijzonder als je ziet dat die club de laatste jaren alleen maar is geslonken. Ik heb nooit het gevoel gehad dat de organisatie daardoor murw geslagen is.”

Half december mislukten de overnamegesprekken tussen Mecom, de Britse eigenaar van de kranten, en het Belgische Concentra. Boos stapte Radix op. Een half jaar eerder was hij als MGL-directeur aangetreden met een drieledige opdracht, waarvan de verkoop ven het bedrijf er één was. Aan het eind van het jaar zat hij aardig op schema, met Concentra als koper, een Hasseltse familiebedrijf met een lange uitgeeftraditie, als overnamekandidaat.

Totdat Mecom zich ineens bedacht.

Radix voelde zich gepiepeld en stapte op. Het personeel van MGL ging actie voeren en deed op social media een boekje open over Mecom. Want o, wat waren ze bij MGL hun Britse broodheren zat. Het werkte. Half januari werden de onderhandelingen hervat, zes weken later zat Radix weer op zijn post. Deze maand wordt de overname bekrachtigd en gaat MGL over in Belgische handen.

Nog steeds heeft Radix geen idee wat het met schulden behangen Mecom bezielde om de onderhandelingen stop te zetten. “Ze hadden het gevoel dat doorgaan met MGL voor de aandeelhouders beter was dan verkopen. Een vreemd argument, omdat de strategische doelstelling van Mecom is om aandeelhouderswaarde te creëren door bezittingen te verkopen.” In rond Nederlands: redden wat er te redden valt door bedrijfsonderdelen te verkopen. Bovendien, zegt Radix, was Concentra met afstand de meest voor de hand liggende kandidaat, “en we weten allemaal dat het er niet beter op wordt bij de krantenuitgeverijen. Alle pijltjes blijven toch in meer of minder scherpe hoeken naar beneden wijzen.”

Binnen MGL is Radix naar eigen zeggen altijd heel helder geweest over zijn agenda. “Je móet kosten reduceren en je móet je winstgevendheid omhoog brengen om aantrekkelijk te zijn voor een nieuwe eigenaar.” Concentra was daarvoor de beste kandidaat, omdat het een innovatief bedrijf is met, in tegenstelling tot Mecom, een lange-termijnvisie. “Het is voor ons een soort luilekkerland als we daar de deur opendoen en zien wat we allemaal binnen kunnen halen, vooral op het gebied van IT en marketing.”

Toen Mecom de stekker uit de onderhandelingen trok, voelde Radix zich in zijn hemd gezet. ”Ik was niet meer geloofwaardig tegenover de organisatie. Had ik moeten blijven zitten en zeggen: ‘Sorry, we worden niet verkocht en we gaan over tot de orde van de dag?’ Ik kon naar mijn gevoel maar één beslissing nemen, en dat was opstappen.”

Radix was niet betrokken bij de overnamegesprekken. “MGL was niet de verkopende partij. Dat gaat via een consultant. Ook bij mijn vorige werkgever DSM was de operationeel verantwoordelijke nooit betrokken bij onderhandelingen over verkoop. Ik zou er ook niet graag bij zijn. De vraag is immers: aan welke kant van de tafel zit je eigenlijk. Dat is een positie waar je jezelf ook niet in moet willen brengen.” Bij de hervatte onderhandelingen was het niet anders, al stelde Radix bij zijn terugkeer wel als voorwaarde dat hij het proces beter kon ‘monitoren’. Hoe dan? “Ik kreeg de documenten, ik kon de contracten doornemen, ik kon met beide partijen praten over de ontwikkelingen.”

De Britten schrokken zich een hoedje toen het MGL-personeel na het afblazen van de overname actie ging voeren om de verkoop door te drukken. Die verrassing is veelzeggend: bij Mecom hebben ze zich nooit echt verdiept in de bedrijfscultuur bij MGL. Moeder en dochter waren vreemden voor elkaar. Op het Mecom-hoofdkantoor in Londen zitten nog geen tien mensen die vooral financieel-administratieve functies hebben. Radix: “Inhoudelijk levert Mecom geen enkele bijdrage aan de kranten. Het is geen mediabedrijf, maar een financiële holding van uitgeverijen.”

Loek Radix (Heerlen, 1956) groeide op in Hoensbroek, studeerde economie in Tilburg en werkte achtereenvolgens bij het ministerie van Sociale Zaken, Interpolis, AZL en DSM, meestal in strategische en financiële functies. In 2013 begon hij een eigen adviesbureau. Na een klus in de VS kwam hij in de zomer bij MGL terecht.

Hoe reageerde u als persoon op het stopzeten van de gesprekken in december?

MGL-directeur Loek Radix: "ons uitgangspunt is en blijft het maken van een journalistiek hoogwaardige papieren krant. Foto: Zuiderlucht"

“Ik ben typisch iemand die dan een glas wijn neemt en begint te draaien en te piekeren en de zaken op een rij probeert te zetten. Je vraagt je af: wat kun je het beste doen in zo’n situatie…”

Dan klinkt de ringtone van zijn smart phone: Stairway to Heaven van Led Zeppelin. “Geweldig mooie muziek. Had je niet achter me gezocht, hé? Ik ben van oudsher een fan. Led Zeppelin is het begin van alles. Je had de blues, je had de rock, vanaf eind jaren zestig was Led Zeppelin de brug naar de hardrock, en tal van ontwikkelingen die erna kwamen.” Het legendarische reünieconcert in 2007 in Londen liet hij lopen, zo ver gaat zijn liefde voor de band nu ook weer niet. Eigenlijk zou hij alleen voor een concert van Amy Winehouse nog het vliegtuig pakken, maar ja, die is dood, dat gaat dus niet meer lukken.

Knalde tijdens die overpeinzingen met dat glas wijn Amy Winehouse uit de luidsprekers in huize Radix?

“Haha, dat zou je wel willen, dat je daar een mooi beeld van zou kunnen oproepen. Nee, nee, zo’n fanatieke luisteraar ben ik ook weer niet. Het gaat bij mij in fases. Dan draai ik maandenlang de Dixie Chicks, of Mumford and Sons na hun doorbraak, en zo’n Engels groepje, de Bombay Bicycle Club. Wie ik wel altijd blijf draaien is Dylan. Dylan is God. Wat ik geweldig aan hem vind, is dat hij in staat is geweest de slechtste plaat ooit te maken. Christmas in the Heart, rond Kerstmis draaien we niets anders thuis.”

“Ik heb me dat niet persoonlijk aangetrokken, dat Mecom in december de gesprekken stopzette. Dat ik ontslag nam, was geen emotionele beslissing. Dat was een rationele stap. Ik wist…, nou ja, ik verwachtte dat deze organisatie daardoor redelijk onbestuurbaar zou worden.”

Mijn eerste reactie was: dit is een strategische zet.

“Ja. Als ik was blijven zitten, had ik die onrust weg moeten managen. Door op te stappen creëer je de ruimte waarin bepaalde initiatieven kunnen ontstaan.”

U speculeerde op reacties van de werkvloer, waardoor het spel mogelijk opnieuw op de wagen zou gaan.

“Ja. Niet uit eigenbelang, maar in het belang van het bedrijf. De overgang naar Concentra is in het belang van MGL, maar ook in het belang van Mecom. Dat zullen ze niet makkelijk bevestigen, maar met mijn opstelling heb ik ook Mecom, en zijn aandeelhouders, een dienst bewezen. Dit is het beste moment om te verkopen en om de hoogst mogelijke prijs te krijgen. Concentra is echt de enige partij die synergie kan halen uit de overname.”

Is Mecom door de personeelsacties weer gaan onderhandelen met Concentra?

“De Mecom-delegatie voelde zich bij het bezoek in januari aan Sittard geïntimideerd. Ze wilde in geen geval naar het MGL-gebouw komen. Ik heb het niet kunnen analyseren omdat ik er zelf niet bij was, maar zonder de acties van het personeel waren de gesprekken niet heropend.”

Hoe groot was de financiële druk?

“Ondanks alles is Mecom er in 2013 wel in geslaagd zijn schuldpositie flink te reduceren. Het is geen makkelijk proces geweest, maar ze kregen de organisatie, dus ínclusief MGL, wel geherfinancierd. Het echte financiële toverwerk heeft overigens in de jaren daarvoor plaatsgevonden, tijdens de Europese expansie van Mecom. Inmiddels is de koers van een aandeel Mecom nog maar een paar procent van de introductiewaarde.” Opvallend detail: de herfinanciering werd gedaan door de drie grote Nederlandse banken, ABN Amro, ING en Rabo.

Op de vraag hoe en wanneer Radix werd gepolst over een mogelijke terugkeer, valt een korte stilte. Dan: “Mecom heeft altijd contact gehouden, ook wel met de intentie om me terug te halen.” Bladerend in zijn digitale agenda zoekt hij naar een exacte datum. “Dat was medio februari. Toen heb ik gezegd: ik wil eerst met de partijen praten hoe ze tegen mijn terugkeer zouden aankijken en hoe serieus de inmiddels hervatte gesprekken waren. Sinds begin maart ben ik weer statutair directeur.”

Wie heeft in de tussentijd het bedrijf geleid?

“Op zo’n moment neemt de raad van commissarissen die rol over. Daarin zitten Keith Allen van Mecom, Susan Duinhoven van Wegener en Leon Frissen, de voormalige gouverneur.”

Er was geen interim-directeur?

“Nee, ik denk niet dat iemand zich in dat wespennest had willen steken.”

Heeft Frissen nog een rol gespeeld in de hervatting?

“Ik denk dat hij redelijk onthutst was over de gang van zaken. Hij is een groot voorstander van aansluiting bij Concentra en ik denk dat hij na mijn vertrek wel een rol heeft gespeeld richting Mecom.”

Ook opmerkelijk: krantenredacteuren die hun opgestapte directeur terug eisen.

“Ik heb steeds een goede relatie gehad met de redactie. Er is een tendens in de krantenwereld om te roepen: onze toekomst ligt elders. Dat mag misschien zo zijn, het uitgangspunt is en blijft het maken van een journalistiek hoogwaardige papieren krant. Dat je die ook op internet publiceert, is tot daaraantoe, maar onze kracht is de papieren krant.”

Toen we elkaar een half jaar geleden spraken, zat u meer op het digitale spoor.

“Als toekomstige nieuwe businessmodellen. In de kostenreducties heb ik de redactie bewust ontzien. Een goeie krant maken blijft het startpunt voor elke nieuwe ontwikkeling, de rest is voorlopig gefröbel in de marge. Ik realiseer me dat de papieren krant een aflopend model is. De snelheid van die ontwikkeling kan ik niet voorspellen, ik heb geen glazen bol. Gelukkig hebben we financieel een gunstige startpositie voor die afdaling. Intussen moet er het nodige gebeuren op het gebied van nieuwe verdienmodellen. Het zullen eerder regionale dan (intern)nationale modellen zijn, standaardoplossingen bestaan niet.”

Geef eens een voorbeeld.

“Ik kan me voorstellen dat de Volkskrant op digitaal een model gaat aanbieden als dat van De Correspondent. Voor ons is dat een onbegaanbare weg, dat redden we niet. Wat wij wel kunnen is de hyperlokale markt betreden, nóg dichter tegen de Limburger aan schurken en daar een verdienmodel ontwikkelen. We opereren nog te traditioneel, we doen te weinig aan het zoeken naar verbindingen met jongere generaties. De generatie Z, de jonge twintigers, ziet er heel anders uit dan jij en ik. Ons bereik is daar veel te laag”

Over de prijs die Concentra betaalt voor MGL doet Radix geen uitspraken. Het is een complex verhaal, ook omdat Mecom het vooruitbetaalde abonnementsgeld meeneemt. Dat is bedrijfskapitaal dat Concentra onmiddellijk moet herfinancieren. In 2006 betaalde Mecom voor MGL, waar toen ook nog huis-aan-huisbladen onder vielen, 200 miljoen. Concentra betaalt nu nog maar een fractie van dat bedrag.

Heeft Mecom verlies geleden op MGL?

“Nee. Als je bekijkt wat MGL in die acht jaar heeft terugbetaald, en wat Mecom nu krijgt, zou het wel eens kunnen zijn dat de volledige investering is terugverdiend. Nominaal geen rendement dus. Dat lijkt dan een goede investering, maar gezien de omstandigheden… Ze zullen slechtere deals hebben afgesloten.”

Er is ook nog gezocht naar externe financiers om MGL te verzelfstandigen.

“Het ging om een overname door lokale partijen. Ik heb dat gesondeerd, er zijn een paar gesprekken geweest, maar er was niet veel enthousiasme. Inmiddels, een paar maanden wijzer en beter ingebed in dit wereldje, denk ik dat het geen verstandige zet zou zijn geweest. Het grote voordeel van Concentra is dat we aansluiting krijgen bij een groot mediabedrijf en we ons kraantje als het ware aan hun innovatieve inspanningen kunnen hangen. Zo kan MGL meeprofiteren van wat er al gaande is en wat er nog ontwikkeld gaat worden. Als stand alone company ben je te klein om langdurig te overleven in deze wereld.”

Radix verwacht op diverse fronten synergievoordelen door de overname. De Belgische drukkerijen zijn moderner (“het zou best kunnen dat onze drukkerij in Heerlen dicht gaat”), hun marketingmodellen beter, hun tv-activiteiten winstgevender. Concentra is een multimediabedrijf, voor een traditioneel krantenbedrijf als MGL is daar een wereld te winnen. Zo zouden de redacteuren vaker op tv moeten verschijnen om ook daar hun expertise te tonen. Het zou positief uitwerken op het publiek, dat steeds meer geneigd is journalisten persoonlijk te volgen. “Als je hier om tien uur ’s avonds een camera op de redactie zet om de krant van morgen door te nemen, daar zou je al heel wat mee bereiken.”

Op strikt redactioneel gebied ligt de synergie minder voor de hand. Bij de Concentra-krant Het Belang van Limburg, pal over de grens, heerst een totaal andere journalistieke cultuur dan bij MGL. “Duitse kranten zijn diepgravender, meer op het woord gericht dan op het beeld. Belgische kranten populistischer, oppervlakkiger, minder journalistiek, totaal anders opgemaakt. Wij nemen daar letterlijk en figuurlijk een tussenpositie in.”

Belgische journalisten zijn ook autoriteitsgevoeliger. Bij Het Belang van Limburg kan een burgemeester nog ingrijpen om een hem onwelgevallig artikel uit de krant te houden.

“Dat zou hier ondenkbaar zijn. Wij onthullen drie dagen voor de verkiezingen dat de zoon van de wethouder in Nuth naast de ouderlijke woning een hennepkwekerij heeft. Daar smullen wij van.”