Tijdens de kunstbeurs Tefaf (van 7 tot en met 16 maart) ademt Maastricht kunst en cultuur uit al zijn poriën. Daarbij weegt de stad zorgvuldig af of het gebodene de goedkeuring van de Tefaf wegdraagt. “In principe steunen wij niets wat Tefaf niet wil.”
Maastricht loopt aan leiband Tefaf
Zwarte en zilvergrijze limousines bepalen het straatbeeld, zorgvuldig gesoigneerde oudere echtparen speuren naar het betere restaurant, privé-jets vliegen af en aan. Het is weer Tefaf-tijd. Maastricht heeft zich weggecijferd tot décor voor ‘the world’s leading art and antiques fair’.
De leiding van de kunstbeurs verwacht niet anders. “De stad draagt bij aan de Tefaf-beleving, vooral voor meerdaagse buitenlandse bezoekers”, zegt woorvoerster Titia Vellenga. En Maastricht spint er garen bij. “De Tefaf genereert niet alleen inkomsten, maar zet Maastricht ook wereldwijd op de kaart”, klinkt het vanuit het stadhuis. “Het is een essentiële schakel in onze city marketing.”
Van die afhankelijkheid is Tefaf zich zeer bewust. In 2010 loopt het huidige contract tussen de kunstbeurs en tentoonstellingscentrum MECC af. Een verlenging ligt voor de hand, maar de handtekeningen zijn nog niet gezet. En dus doet de stad alles wat in haar macht ligt om het Tefaf naar de zin te maken.
Spin in het web van stedelijke activiteiten rondom de beurs is directeur Guido Wevers van het Theater aan het Vrijthof. Hij bundelde een aantal voorstellingen binnen en buiten de muren van het theater onder de noemer ‘Tijdens Tefaf’. Een rode draad hierin is het raakvlak tussen theater en beeldende kunst. Hoogtepunten zijn een optreden van Dansgroep Krisztina de Châtel en een voorstelling van beeldend kunstenaar en theatermaker Jan Fabre. De Franse straattheatergroep Royal de Luxe brengt La révolte des mannequins, een fantasierijk project met poppen in etalages her en der in binnenstad.
Dergelijke opvoeringen van internationaal kaliber zijn uiteraard bedoeld om Tefaf-bezoekers de stad in te lokken. “Maar ze hoeven niet allemaal te komen”, lacht Wevers fijntjes. “En dat doen ze ook niet. Het gaat erom dat bezoekers het gevoel krijgen dat hier van alles gebeurt. In de praktijk is het festival er vooral voor de mensen die hier wonen. In de Tefaf-week staan de ogen en oren van de stad wijd open. Dat is voor ons hét moment om zo’n programma te brengen.”
Ook een deel van het Maastrichtse jazzfestival is onder de paraplu van ‘Tijdens Tefaf’ gebracht. Volgens organisator Jean Haesen van de Stichting Jazz Maastricht was het oorspronkelijke festival, dat tot vorig jaar in zijn geheel in oktober werd gehouden, zo groot geworden dat de verschillende onderdelen elkaar in de weg begonnen te zitten: “Tefaf was een goede aanleiding om de zaak te splitsen.” De meer gevestigde namen treden nu in de Tefaf-week op, hoofdzakelijk in het Theater aan het Vrijthof. Het lossere Promenade Festival op diverse locaties in de stad blijft in de herfst plaatsvinden.
Tefaf ziet het allemaal met grote tevredenheid aan. Via de Stichting Tefaf Maastricht Events, waarin ook de gemeente, de provincie, het Theater aan het Vrijthof en Chapeau Magazine zijn vertegenwoordigd, houdt de organisatie de vinger aan de pols.
Minder gelukkig is Tefaf met concurrerende beurzen die in de schaduw van de mega-beurs een graantje proberen mee te pikken. Doorn in het oog is vooral ‘Sculpture Highlights’, een beurs met rond twintig kunsthandelaren die nu voor de tweede keer in Theater La Bonbonnière wordt gehouden en zich volledig richt op beeldhouwkunst. ‘Wij zijn helemaal geen concurrentie!” zeggen initiatiefneemster Marij Amkreutz van Blue Elephant Oriental Art in Maastricht en organisatoren Gil en Christine Tuteleers uit Gent in koor. Amkreutz, die vroeger zelf een stand op Tefaf had: “Wij zijn een aanvulling, want de Tefaf besteedt steeds minder aandacht aan sculptuur. Wij zijn een gespecialiseerde satellietbeurs met dezelfde kwaliteitscriteria en dezelfde selectieprocedures als de Tefaf.”
“De beeldenbeurs in de Bonbonnière is voor ons niet relevant en ik ga er niets over zeggen”, reageert Titia Vellenga namens Tefaf. “De kwaliteit ligt ver onder die van ons. Alle beurzen werken met selectieprocedures. De onze zijn in vergelijking met andere grote internationale beurzen zeer streng. Bovendien is Maastricht te klein voor evenementen naast Tefaf. Dat legt te veel druk op de beperkte accommodatie.”
De gemeente zit evenmin te wachten op initiatieven naast de Tefaf. “In principe steunen wij niets wat de Tefaf niet wil”, zegt woordvoerder Lei Meisen namens cultuurwethouder Jean Jacobs (PvdA). “Maar een beurs als Sculpture Highlights kunnen wij niet tegenhouden. Iedereen mag de Bonbonnière huren.” Niettemin toont Gil Tuteleers van ‘Sculpture Highlights’ zich content met de medewerking van de gemeente. “Dat verbaast mij”, zegt Lei Meisen. “Kennelijk willen ze niet veel”.
De houdgreep waarin Tefaf de stad Maastricht heeft gevangen is wat in managersproza een win-win situatie heet: beide partijen worden er beter van. Ook voor de langere termijn is contractverlenging belangrijk voor de stad. Tefaf is immers een belangrijke troef bij een mogelijke kandidaatstelling als Culturele Hoofdstad van Europa in 2018. Een extra reden voor Maastricht om Tefaf te vriend te houden.
