Met Frank Lammers heeft de Brabantse drugsindustrie een gezicht gekregen, dat van de gezellig-gevaarlijke psychopaat Ferry Bouman in de Netflix-serie Undercover. In werkelijkheid speelt de productie en handel van drugs zich af buiten de schijnwerpers en zien we er niet veel van, op de krantenberichten over ontmantelde labs, opgerolde plantages en ontdekte martelcontainers na. Pillendrukmachines draaien in lege stallen op afgelegen erven en de wietteelt op zolderkamers wordt gecamoufleerd met stevige koolstoffilters. Het is een stille, parallelle economie waarin miljarden euro’s omgaan en zo’n tienduizend mensen actief zijn, grotendeels in Zuid-Nederland.
Voor Made in Brabant, het project waarmee hij onlangs afstudeerde aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst in Den Haag, dook Stan Heerkens in de drugswereld van de provincie waar hij opgroeide. Voor eerdere projecten verdiepte hij zich in verborgen aspecten van de maatschappij. Zo reconstrueerde hij het leven van een familielid dat tijdens de Tweede Wereldoorlog bankier van het verzet was maar daar altijd over had gezwegen. Ook maakte hij een fotoserie over spionage bij bedrijven en ambassades in Den Haag.
Bij Made in Brabant kostte het hem ruim een halfjaar voordat hij een bruikbare ingang had. ‘Mijn eerste contact was een boswachter die regelmatig chemisch afval vond en daarover aan de bel had getrokken’, vertelt hij. ‘Via-via ben ik terechtgekomen bij het hoofd van de politie-eenheid bestrijding synthetische drugs. Hij seinde me in wanneer ze een lab binnenvielen en vertelde me waar dumpplekken waren. Ik stond continu op stand-by en de auto stond klaar om als een soort persfotograaf snel ter plekke te zijn.’
Naast de vrij klinische beelden van crime scenes plaatst Heerkens bijna traditionele landschapsfoto’s die hij in de directe omgeving nam. De weilanden met hier en daar een laantje ogen sereen. Vaak hangen er versluierende slierten mist boven. ‘Het zijn ogenschijnlijk onschuldige landschappen. Deze foto’s heb ik genomen in de uren dat nacht overgaat in dag of andersom. Dat is het moment waarop de bovenwereld en de onderwereld langs elkaar heen schuren.’
Heerkens heeft het werk dat hij tot nu toe maakte gebundeld in een digitaal gedrukt boek in gelimiteerde oplage. Hoewel hij nog een uitgever zoekt gaat hij voorlopig door – ‘zolang ik nog mee mag met de politie’ – om het overzicht van de Brabantse drugsindustrie zo volledig mogelijk te maken. ‘De kaart achterin de publicatie waarop alle opgerolde druglabs staan, zal uiteindelijk helemaal ingevuld zijn.’
Stan Heerkens, Made in Brabant. Te bestellen via stanheerkens.com