Vijftig jaar na zijn dood is in de Begijnhofkerk in Sint-Truiden een hommage aan Frans Masereel een van ’s werelds bekendste kunstenaars op het gebied van houtsneden. Zijn geëngageerde oeuvre is nog steeds actueel, het is de zeggingskracht van zijn beeldtaal die tot de verbeelding spreekt. 

Als een striptekenaar avant la lettre spreken de in zwart en wit uitgevoerde werken ook zonder tekstballon een niet mis te verstane taal. Masereel schetst de menselijke conditie, stelt misstanden en oorlogen aan de kaak en weet het verdriet en de vreugde van gewone mensen te vangen. Het decor van zijn werk vormt niet zelden de grote stad met haar wolkenkrabbers, fabrieksschoorstenen en massaliteit. Zijn oeuvre is zowel een aanklacht tegen de geest van zijn tijd als een zoektocht naar schoonheid, vaak getoond in de vorm van vrouwelijk naakt en natuurschoon.

Frans Masereel (1889-1972) was een pacifist, humanist en wereldburger, die toonaangevende intellectuelen en kunstenaars als Stefan Zweig, Joseph Roth en Thomas Mann onder zijn bewonderaars en pleitbezorgers had. Hij groeide op in een bourgeoismilieu in Gent, trok naar Parijs en Zwitserland en bereisde meermaals Rusland waar zijn werk, net als in China en in de voormalige DDR, op veel bijval mocht rekenen. 

Frans Masereel, Projet de monument (1954).
Houtsnede. foto Robin Reynders

Een communist was hij niet. Politiek interesseerde hem niet zo, het ging hem, zo zegt hij in de documentaire uit 1961 die op de tentoonstelling is te zien, om sociale en humanistische thema’s. Hij zag zichzelf als een optimist, iemand die toch ook altijd wel schoonheid bleef zien, zelfs toen de woelige geschiedenis, hij maakte twee wereldoorlogen mee, met giftige ideologieën en genocides haar lelijkste gezicht toonde.

De thema’s die in de Masereel-presentatie in Sint-Truiden worden aangesneden, zijn beklemmend actueel. Zijn voorkeur voor houtsneden was ingegeven door reproduceerbaarheid – een belangrijk thema in die tijd. Daarnaast wilde hij tot de mensen spreken in een taal die ze begrepen. De vorm mocht in zijn ogen ondergeschikt zijn aan het thema, toch spreekt er een bekoorlijkheid uit zijn oeuvre. 

Dat Masereel ook vandaag nog kunstenaars inspireert, is op de tentoonstelling te zien aan de hand van werken van Caroline Coolen, Tom Liekens en Camille Dufour, die met de oude meester in dialoog gaan. Hoewel hun werken thematisch andere wegen inslaan, zijn ze qua werkwijze en techniek aan hem verwant. (LD)

Houtsnede. Frans Masereel in dialoog met Caroline Coolen, Tom Liekens & Camille Dufour. Van 10.9 t/m 30.10 in de Begijnhofkerk in Sint Truiden.