Meer dan tweehonderd muzikanten willen dat techbedrijven stoppen met het gebruiken van hun muziek om hun artificiële intelligentie (AI) te trainen. Die bedrijven doen dat om technologie te ontwikkelen waarmee ze muziek op de markt kunnen brengen. De muzikanten beschouwen het als een schending van het auteursrecht, schreven ze in een open brief, ondertekend door onder anderen Billy Eilish, Jon Bon Jovi, Mumford & Sons, Elvis Costello, R.E.M. en Pearl Jam. De brief veroorzaakte weinig ophef.
Het kopiëren van andermans producten of diensten om ze sneller, beter en/of goedkoper te maken en vervolgens de ‘voorbeelden’ uit de markt te drukken, is zo oud als het kapitalisme zelf. De eerste stoommachines en de auto waren in wezen vervanging van menselijke of dierlijke spierkracht.
In de boekenwereld zal het niet anders gaan. ‘Je gooit er wat oude boeken in die het ding inkort, mengt en moderniseert tot een nieuw exemplaar, klaar voor gebruik’, citeerde Peter Buwalda laatst uit New Grub Street van George Gissing, die dit voorland al in 1891 beschreef.
Ondanks de vele kinderziektes brengt AI menig hoofd op hol. Ook in de journalistiek. Hoofdredacteuren gaan overstag omdat ze met het vervangen van journalisten door chatbots de voorgeschreven rendementseisen denken te gaan halen. Met De Geïllustreerde Kunstmatige Intelligentie (DGKI) werd in maart een nieuwssite gelanceerd waarvoor AI het nieuws verzamelt en selecteert, de stukken schrijft en er afbeeldingen bij maakt. ‘Nieuws zonder redactie’ staat onder de titel.
Een van de initiatiefnemers is Bart Brouwers, hoogleraar journalistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen. Het kan als een geruststelling worden opgevat. Eerdere journalistieke innovaties waar hij bij betrokken was, legden allemaal het loodje. ‘Het zou voor de RUG aanleiding moeten zijn om hem meteen van die leerstoel te schoppen’, vond een oud-collega. Wat natuurlijk niet gebeurde.
Door niet mee te veranderen in een unieke positie belanden – zou het?
DGKI-hoofdredacteur Merien ten Houten gaf in De Volkskrant toe dat er nog wel eens iets misgaat. ‘Onlangs hadden we een bericht dat demissionair staatssecretaris Van Huffelen zou zijn afgetreden, terwijl ze alleen was gestopt met Twitter.’
Hopelijk hebben ze bij Deloitte een betere chatbot, nu het accountantskantoor AI gaat inzetten voor, zo las ik, ‘vrijwel alle wettelijke controles’. En betaalbedrijf Klarna laat chatbots tweederde van het klantencontact overnemen.
AI is, op zijn minst, een verwarring oproepend fenomeen. Ook kunstenaars maken zich zorgen.
‘Ik kan mijn werk door AI laten bedenken, maar dan weet je ook niet meer wat je zelf kan. Je verliest het vertrouwen in je eigen kunnen’, zegt Freek van Zoest in dit nieuwe nummer van ZOUT.
Maar laten we niet wanhopen. Schaduw ontstaat bij de gratie van de zon. Tijdens een interne brainstorm over de toekomst van dit blad noteerde ik de navolgende quote: ‘Over een jaar of tien is ZOUT een van de weinige bladen die nog worden gemaakt door mensen van vlees en bloed. Als dat geen lezers trekt, weet ik het niet meer.’
Door niet mee te veranderen in een unieke positie belanden – zou het? De werkelijkheid van nu is dat u nu ZOUT 5 onder ogen hebt. Tekst, beeld en vormgeving, het is allemaal mensenwerk.
WIDO SMEETS
hoofdredacteur
