Na de design-tentoonstelling over Charles and Ray Eames in 2017, maakt C-mine in Genk opnieuw plaats voor een prestigieus project. Nu gaat er de wereld van de Amerikaanse filmmaker, tekenaar en kunstenaar Tim Burton open. “Monsters zijn absoluut mijn ding.” Door Judith Boessen
Wentelende torens en trappen die zich uitstrekken tot in het oneindige. Het sinistere silhouet van schots en scheve pinakels tegen een maanverlichte hemel. Een zachtaardig monster dat teder een wijsje speelt op een aftandse piano en kwaadaardige booswichten die stampvoetend en krijsend over de vloer rollen van woede. Business as usual in het universum van Tim Burton.
De rondreizende tentoonstelling The World of Tim Burton hield eerder halt in New York, Parijs, Tokio en wat dichterbij in het Max Ernst museum in Brühl. Maar volgens Jo Klaps, de ontwerper die tekende voor de scenografie van de tentoonstelling, is er van herhaling geen sprake. “De lijst met werken wordt bij iedere expositie aangepast. Deels doordat Burton steeds een nieuwe selectie maakt uit zijn oeuvre, maar we hebben ook te maken met praktische obstakels. Het gaat immers om meer dan 450 werken van Burtons hand die we tonen. En dat zijn niet alleen tekeningen maar ook sculpturen, maquettes, storyboards, poppen en films.”
De gebouwen van C-Mine zijn ooit gerestaureerd als industrieel monument, maar daarmee zijn ze nog niet geschikt als tentoonstellingsruimte voor de tere kunstwerken van Burton. “Amerikanen tillen daar zwaar aan en hameren erop dat temperatuur en luchtvochtigheid stabiel zijn. We hebben dat nu opgelost door in de oude gangen van C-Mine grote boxen te plaatsen waarin we het klimaat goed kunnen beheersen.”
Klaps geeft hoog op over de ongebreidelde fantasie van deze maestro. Burton begon zijn loopbaan als animator van tekenfilms bij Disney. Zijn films ontstaan dan ook aan de tekentafel waar hij maquettes maakt van de bizarre decors en de kleurrijke personages schetst die zijn films bevolken. In de tentoonstelling, die langs negen thematische lijnen loopt, komt dit het beste naar voren in Around the World. Burton’s levendige verbeelding zien we terug in tal van snelle schetsen en tekeningen. Bekende figuren zoals Sparky, het aandoenlijke hondje uit Frankenweenie zijn ooit ontstaan als kladje of krabbel op servetten en bierviltjes. In Influences, een tweede sectie van de tentoonstelling wordt helder waar Burton’s artistieke roots liggen: bij de Duitse expressionistische griezelcinema van Murnau, Fritz Lang en Robert Wiene en de Hammer Horrorfilms uit zijn jeugd. De verlegen jongen uit de steriele buitenwijk van Burbank Californië koos Nosferatu en Frankenstein als zijn vroegste vriendjes, en voelde mee met deze onbegrepen randfiguren. “Monsters zijn absoluut mijn ding. Ik heb ze altijd al leuk gevonden, zelfs als kind. Ik voelde me verwant aan hen, want ik zat in de marge van de samenleving en werd verkeerd begrepen, net als zij. Bovendien heb ik altijd een zwak gehad voor outsiders, voor degenen waarvan we denken dat ze kwaadaardig zijn, terwijl dat in feite helemaal niet zo is”, zei Burton daar in 2010 over in Interviewmagazine.
In het themadeel over The Misunderstood Outcasts komt het marginale monster naar voren als een leidmotief uit Burtons oeuvre en in bijna al zijn films neemt hij het op voor deze sympathieke griezels. Figuren zoals Edward Scissorhands, Jack Skellington uit The Nightmare Before Christmas (1993) en Emily, de zombiebruid uit The Corpse Bride (2005) behoren allemaal tot dezelfde buitencategorie: de empathische monsters met het hart van goud.
Klaps ontwierp ook het Burton café, de museumbistro in het hart van het mijngebouw. Zijn inspiratie haalde hij uit Big Fish (2003), een van Burtons meer zoetgevooisde films die de wonderlijke levenswandel van Edward Bloom vertelt. Net als de jonge Edward belandt de bezoeker in een betoverend dorpje. De cheesecake is versgebakken, de koffie geurt vers en er zijn grazige weiden om je neer te vleien. In de film wordt Edward uitbundig verwelkomd door de meisjes van het dorp die zonder uitzondering goudgelokt en lieftallig zijn. Zij sporen hem aan om zijn schoenen uit te trekken en die in de laaghangende boomtakken te zwieren. Daar hangen al honderden paren van andere gestrande reizigers die Edward voor gingen. Zij hoeven nergens meer naartoe want waarom zou je dit land van Kokanje ooit nog verlaten? Jo Klaps lacht: “Op die blonde meisjes na, klopt het wel zo’n beetje met de film.”
The World of Tim Burton. In C-mine Genk vanaf 15 augustus. Met ruim 400 tekeningen, films, maquettes en poppen. In het kader van de tentoonstelling organiseert Euroscoop Genk van 28 september t/m 1 oktober een Tim Burton Filmfestival. Burton zelf zal aanwezig zijn bij de opening van het filmfestival. Een beperkt aantal bezoekers en fans krijgt de kans om Tim Burton te ontmoeten tijdens een signeersessie van zijn kunstboek The Art of Tim Burton.