Sinds John Baldessari in 2008 zijn licht liet schijnen over het werk van enkele kunstenaars van de Jan van Eyck Academie in Maastricht is de masterclass een vast onderdeel van het BACA-programma geworden. In deze editie is de beurt aan Francis Alÿs. Een korte kennismaking met zes multimedia-kunstenaars.

door Duncan Liefferink

Bij de uitreiking van de BACA aan John Baldessari, twee jaar geleden, organiseerde het Bonnefantenmuseum voor het eerst een masterclass. Als je ter gelegenheid van een prijs een of andere grootheid uit de kunstwereld naar Maastricht haalt, motiveerde conservator Paula van den Bosch die keuze destijds, ben je wel gek als je daar niet meer mee doet. Zo ontstond het idee van een korte, maar intensieve ontmoeting met een aantal jonge, veelbelovende kunstenaars. Ze waren afkomstig van de Jan van Eyck Academie in Maastricht, een post-hbo instituut voor onderzoek en productie op de terreinen van beeldende kunst, design en theorie.
Dit jaar gaat de BACA naar Francis Alÿs en ook nu werden er zes kunstenaars geselecteerd. Geboren tussen 1979 en 1985 zijn ze ruwweg een generatie jonger dan Alÿs zelf, die van jaargang 1959 is. Drie van de zes komen uit Duitsland, twee uit Frankrijk en één uit de Verenigde Staten. Of het er veel toe doet in deze tijd van globalisering is de vraag: de meerderheid van de deelnemers heeft zijn of haar opleiding geheel of gedeeltelijk buiten eigen land genoten. Wat de zes met elkaar én met Alÿs gemeen hebben is de vanzelfsprekende omgang met uiteenlopende media. Een traditionele schilder, beeldhouwer of videokunstenaar zit er niet bij. Ogenschijnlijk moeiteloos combineren de zes sculptuur, installatie, video, geluid en geschreven woord in hun werk.
Of zou het toch niet zo vanzelfsprekend zijn? De manier waarop verschillende objecten en materialen en artistieke ‘talen’ op elkaar inwerken is het hoofdthema – de ‘probleemstelling’, om het zo maar eens te zeggen – van minstens twee van de deelnemers aan de masterclass. Marcel Hiller (Potsdam-Babelberg, Duitsland, 1982) maakt hiertoe ruimtelijke installaties in samenwerking met andere kunstenaars. Voor zijn bijdrage aan de masterclass heeft hij niet minder dan zeven collega’s uitgenodigd, onder wie één van zijn eerdere leermeesters, de Maastrichtse kunstenaar Suchan Kinoshita. Als grafisch vormgever ontwerpt Paul Gangloff (Altkirch, Frankrijk,1982) de catalogus van de BACA Masterclass. Hij onderzoekt aan de Jan van Eyck de ‘gastvrijheid’ die grafische vormgeving biedt aan andere disciplines en praktijken, uiteenlopend van woord tot beeld. De wisselwerking tussen verschillende media komt terug bij Nicholas Matranga (San Diego, USA, 1983). In zijn werk speelt hij met analogieën tussen afzonderlijke zintuiglijke ervaringen.
Matranga en Dominique Hurth (Colmar, Frankrijk, 1985) houden zich ieder op hun eigen manier bezig met de geschiedenis en de herinnering en hoe die onze kijk op het heden beïnvloeden. Matranga werkt aan een project waarin hij zijn eigen leven in verband brengt met dat van een twintigste-eeuwse Franse journalist. Hurth verzamelt overblijfselen en getuigenissen uit het verleden die ze bewerkt, herinterpreteert en in een andere context plaatst. Veel van haar tekeningen, films, teksten en installaties gaan over de veranderende rol van vrouwen in de maatschappij.
Vanuit een geheel andere invalshoek richt ook Wolfgang Fütterer (Neustadt a.d. Waldnaab, Duitsland, 1979) zich op veranderende man/vrouw-verhoudingen. Hij maakt video’s en bronzen sculpturen. De rolpatronen van mannen en vrouwen zijn steeds diffuser geworden, zo schrijft hij op de website van de Jan van Eyck. Welke gevolgen heeft dat voor het begrip manlijkheid en het beeld dat de man van vandaag nog van zichzelf heeft?
Het werk van Axel Loytved (Bad Mergentheim, Duitsland, 1982), tenslotte, heeft een sterker autobiografisch karakter dan dat van de andere deelnemers. Hij neemt zijn eigen leven als uitgangspunt voor een reflectie op politieke en maatschappelijke thema’s. Ook hij benadert zijn onderwerpen multimediaal, vooral in de vorm van performances en installaties.
De bijdragen van de zes geselecteerde kunstenaars zullen parallel aan de presentatie van Francis Alÿs te zien zijn. Omdat Alÿs ervoor gekozen heeft zijn eigen werk verspreid door het gebouw te presenteren, hebben de masterclass-deelnemers zelfs extra veel ruimte ter beschikking gekregen. Na afloop van de feestelijkheden rond de prijsuitreiking zal Alÿs met de zes kunstenaars publiekelijk in gesprek gaan over hun bijdragen.

BACA
De BACA, Biennial Award for Contemporary Art, is een in 2006 door het Bonnefantenmuseum ingestelde tweejaarlijkse prijs voor hedendaagse kunst. Met de BACA wil het museum een kunstenaar eren op grond van een avontuurlijk oeuvre en de invloed op andere (jongere) kunstenaars die ervan uitgaat. Francis Alÿs is de derde BACA-laureaat. Betham Huws (2006) en John Baldessari (2008) gingen hem voor.

BACA Masterclass 2010, met Wolfgang Fütterer, Marcel Hiller, Dominique Hurth, Axel Loytved, Nicholas Matranga en Paul Gangloff. Bonnefantenmuseum, 7/11 t/m 27/3/2011. www.bonnefanten.nl.