Marcel Kerff heeft het stempel de eerste Flandrien te zijn. Hij werd zesde tijdens de eerste Tour de France in 1903. Honderd jaar geleden reed hij echter niet de wielergeschiedenis, maar de wereldgeschiedenis in.

De jonge Servische nationalist Gravil Princip haalt de trekker over. Franz Ferdinand, de troonopvolger van Oostenrijk-Hongarije, wordt dodelijk getroffen. Oostenrijk-Hongarije kwaad, Servië op zijn hoede. Rusland schaart zich aan de zijde van hun Slavische broeders, Duitsland betuigt steun aan zijn zuiderburen. Eerder gevormde allianties zorgen ervoor dat ook andere grootmachten het conflict in worden getrokken. De Eerste Wereldoorlog is uitgebroken.

Nederland en België moeten niks van het wapengekletter weten. Net als Zwitserland willen beide landen zich afzijdig houden. Maar het plan van de Duitse generaal Albert von Schlieffen lag al een tijdje klaar: de Duitse troepen maken een omtrekkende beweging door Nederland, België en Luxemburg om het Franse leger in de Elzas van achteren aan te vallen en overgave te eisen.

Nederland wordt uiteindelijk ontzien, maar op 1 augustus marcheren Duitse soldaten door het eveneens neutrale Luxemburg. Twee dagen later verklaart Duitsland de oorlog aan Frankrijk.

België houdt vast aan zijn neutraliteit en weigert de Duitse soldaten de doorgang. Op 4 augustus trekken de eerste Duitse soldaten de Belgische grens over, klaar om Frankrijk een lesje te leren.

De in de Belgische Voerstreek, net onder Zuid-Limburg, wonende Marcel Kerff is nieuwsgierig naar de marcherende Duitsers. Hij springt op zijn motor om een kijkje te nemen. Hij heeft ook gestreden voor zijn vaderland, maar dan op de fiets. Tussen 1896 en 1904 was hij broodrenner. Een echte winnaar was hij niet. Een 48-uurs baanwedstrijd in Antwerpen, in 1900, meer overwinningen zijn er niet.

Toch noemen sommige kenners Marcel Kerff de eerste Flandrien. Buiten het seizoen fietste hij in twee dagen tussen zijn woonplaats Moelingen en Parijs om daar grote stukken vlees in te slaan voor de slagerij van zijn vader. In de eerste Tour de France (1903) was hij de hoogst geklasseerde Belg Hij startte hij isolé, zonder ploeg. Anders dan bijvoorbeeld Maurice Garin, de winnaar van de eerste Tour, werd hij niet gesponsord door een fietsfabrikant. Kerff had geen mecanicien, geen masseur en geen geboekte slaapplek. Naast het leveren van een sportieve prestatie, moest hij ook zien te overleven. De eerste vijftig in het klassement kregen van de organisatie wel vijf Franse francs. Veel meer dan een droge boterham met een stukje kaas kon hij daar niet van kopen.

Zijn bidon vulde hij aan de dorpspompen, die hij volgens het reglement zelf moest bedienen. Maurice Garin regelde nog wel eens dat er koele drank klaarstond voor hemzelf en een aantal andere Franse renners. Die luxe gold niet voor Kerff, hij was tenslotte niet geboren op Franse bodem. Zijn slaapplek zocht de Belgische coureur bij toeschouwers of in een warme stal van een boerderij.

Na achttien dagen, zes monsteretappes van in totaal bijna 2.500 kilometer en meer dan honderd uur stoempen eindigde Kerff in die Tour als zesde. Hij gaf bijna zes uur toe op winnaar Garin, maar finishte met meer dan zestig uur voorsprong op Arsène Millocheau, nummer 21 en laatste van het klassement. Zo ging hij de boeken in als de beste Belg in de eerste Ronde van Frankrijk. Een jaar later stopte hij met fietsen.

Weer tien jaar later, in augustus 2014, is hij op weg naar de Duitse soldaten die zojuist de grens zijn overgestoken. Als zovelen realiseert Kerff zich niet dat het menens is, hij is louter belust op sensatie.

De Duitsers verdenken de oud-wielrenner van spionage en pakken hem op. Kerff wordt ondervraagd, maar ontkent ook maar iets te maken te hebben met het Franse leger. De Duitsers geloven hem niet. Ze voelen hem nog eens aan de tand. Het gaat er hardhandig aan toe. Kerff schreeuwt zijn onschuld uit. Zijn ondervragers geloven hem nog steeds niet en hebben genoeg van het gejammer. Ze snijden zijn tong af. Op 7 augustus wordt Kerff met een aantal anderen opgehangen om vervolgens in een massagraf te eindigen.

In zijn geboorteplaats Moelingen is zijn naam in een monument gekerfd. En Fietsparadijs Limburg heeft een fietsroute naar de Belgische coureur vernoemd. De herinnering aan Kerff begint echter te vervagen. In Moelingen zelf weten ze nog amper wie hij is: “Marcel Kerff? Nee, nooit van gehoord”, antwoorden diverse dorpsbewoners op de vraag wat ze weten van de oud-wielrenner.

De gebeitelde letters van het oorlogsmonument, net buiten het dorp langs een niet al te drukke weg staat, zijn moeilijk te lezen. Naar de naam van de oud-wielrenner is het goed zoeken. De naar hem vernoemde fietsroute lijkt helemaal spoorloos. Geen fietsbordje te zien. Navraag bij een VVV-kantoor in de Voerstreek doet ook niet vermoeden dat de route bestaat. “Marcel Kerff, ja die is gefusilleerd hier in de buurt”, weet een medewerker te vertellen. “Een route die naar hem is vernoemd? Nee, kennen we niet. Misschien bij een andere VVV.”

Dit is de zesde aflevering in de reeks Museum van de Sport. Zie ook www.zuiderlucht.eu/tag/sportmuseum