Museumklimaat

Is er een relatie tussen de klimaatproblematiek en musea? Ja, en die gaat verder dan het recente bekladden van schilderijen door milieuactivisten. 

De gewelddadige acties tegen weerloze kunstwerken zullen ertoe leiden dat musea steeds strengere veiligheidsmaatregelen nemen ter bescherming van het kostbare erfgoed dat ze beheren. Maar het behoud van dat cultureel erfgoed vraagt naast fysieke beveiliging ook om een constant binnenklimaat, waarbij de temperatuur tussen de 18 en 22 graden moet zijn en de relatieve luchtvochtigheid tussen de 45 en de 55 procent. Met name historische kunstvoorwerpen zijn erg gevoelig voor schommelingen in het klimaat, die er in het ongunstigste geval toe kunnen leiden dat zestiende-eeuwse paneelschilderijen barsten gaan vertonen of dat er schimmelvorming optreedt bij kostbare zeventiende-eeuwse werken op papier. In de praktijk zijn soms nog striktere bandbreedtes van toepassing.

Hoewel musea er alles aan zullen doen om de condities op zaal en in het depot zo stabiel mogelijk te houden en daarom niet zomaar de verwarming kunnen uitzetten om energie te besparen, wil dat niet zeggen dat ze niet actief zijn als het gaat om het verkleinen van hun ecologische voetafdruk. 

Zie het als een vorm van geweldloos activisme

Uiteraard wordt er gekeken naar standaardmaatregelen zoals isolatie, afvalscheiding en het bevorderen van fietsgebruik, maar er zijn ook diverse museum-specifieke ‘knoppen’ waaraan we kunnen draaien als we meer werk willen maken van verduurzaming. Denk aan het verlengen van de duur van een tentoonstelling, virtueel koerieren (per video toezien op de juiste omgang met een bruikleen), hergebruik van tentoonstellingsmaterialen en tijdelijke wanden, overstappen op digitale informatie in plaats van drukwerk en het gebruik van ledverlichting in de tentoonstellingszalen. 

Last but not least proberen musea hun publiek te inspireren om ook in actie te komen voor het klimaat, bijvoorbeeld door tentoonstellingen van kunstenaars die in hun werk ecologische vraagstukken aan de orde stellen. Zie het als een vorm van geweldloos activisme, juist omdat kunst als voertuig van ideeën heviger binnenkomt bij de toeschouwer dan een nieuwsuitzending of een documentaire. Laten we er daarom voor zorgen dat musea openbaar toegankelijk blijven en niet door extreem doorgevoerde veiligheidsmaatregelen veranderen in onneembare vestingen.