Op 19 april is het 170 jaar geleden dat België het oostelijk deel van Limburg moest afstaan aan Nederland. Maar de oude liefde blijft broeien, zegt directeur Guido Wevers van het Theater aan het Vrijthof. “Waar het om gaat, is hoe je de overeenkomsten en de verscheidenheid tussen die twee provincies tastbaar kunt maken. Dat kan in de kunsten. Want kunst kan het niet benoembare benoemen.”
‘n Oude liefde die blijft broeien
Het heeft lang genoeg geduurd, met de scheiding tussen de twee Limburgen, vinden de gouverneurs aan weerszijden van de Maas, Léon Frissen en Steve Stevaert. Ze verwoordden hun ambities voor een hechtere samenwerking in een manifest, het Limburg Charter. De ondertitel: Oost-West Limburg Best.
Het stuk gaat over kansen, prioriteiten, behoeften en kaders. Ambtelijke kost dus. Maar Guido Wevers, directeur van het Theater aan het Vrijthof in Maastricht en geboren in het Belgisch-Limburgse Maasmechelen, bekijkt het anders. “Ik moest glimlachen bij het lezen van de stukken”, zegt hij. “Je kunt die teksten namelijk ook lezen als een liefdesbrief. Ooit waren de twee Limburgen geliefden. Maar hun ouders, de koningen, dreven hen uit elkaar toen ze een akkoord bereikten over de splitsing van België en Nederland. De twee geliefden werden gescheiden en ontwikkelden zich elk op hun eigen manier. Maar ergens bleef de oude liefde broeien en af en toe werden er knipoogjes uitgewisseld aan weerszijden van de Maas.”
Wevers heeft het amoureuze verhaal als uitgangspunt genomen voor een grote showavond op 7 april in het Theater aan het Vrijthof. Onder de naam Pas de Deux is deze show de aftrap van allerlei festiviteiten die de samenhang tussen de twee provincies een gezicht moeten geven. Wevers: “Pogingen tot een hechtere samenwerking worden vaak ervaren als een ambtelijke constructie. Waar het om gaat, is hoe je de overeenkomsten en de verscheidenheid tussen die twee provincies tastbaar kunt maken. Dat kan in de kunsten. Kunst kan het niet benoembare benoemen. Zonder theoretisch verhaal, maar op het podium, met een poëtische show. De vraag die wij ons op 7 april stellen is: bestaat de liefde nog tussen die twee jongeren, die lang geleden zo bruut uit elkaar zijn gedreven? Wij doen die avond een poging om ze weer samen te brengen. En misschien maken we wel hun coming out mee en zijn we getuige van een hernieuwde liefdesverklaring.”
Het wordt hoe dan ook een avond met muziek, spel, show en amusement. Een avond ook die één grote metafoor is voor de liefde. Meer wil Wevers er niet over kwijt: “Het precieze programma moet een verrassing blijven.”
Pas de Deux is het eerste grote evenement dat ruchtbaarheid moet geven aan de beoogde samenwerking tussen de beide Limburgen. Op 19 april volgt een officiële bijeenkomst tussen de provinciebesturen en op 23 mei organiseert Belgisch-Limburg een groot volksfeest op de Maas, de natuurlijke grens tussen de twee gebieden, in Meeswijk-Berg.
En zo moet er langzaam iets moois groeien tussen de twee provincies. “Niet langer meer staan beiden rug tegen rug, met de Maas als natuurlijke barrière, maar schouder aan schouder, ja zelfs hand in hand”, zo staat het in het Limburg Charter te lezen. Voor Wevers is die samenwerking al langer vanzelfsprekend. “Wij hebben vanuit het theater een uitwisseling met onder andere Luik en Hasselt. Zo zijn we met een bus theaterliefhebbers naar Luik gereden. We hebben er samen met het Luikse publiek een voorstelling gezien, maar ook aan lange tafels boulettes en frites gegeten. Aan het eind van de avond zwaaiden de Luikenaren de Maastrichtenaren uit. Binnenkort is er een soortgelijke ontmoeting in Maastricht. Dan komen de Belgen naar hier om een opera te zien en trakteren wij op champagne. Veel samenwerkingsprojecten ontstaan op de vloer, tussen kunstenaars onderling. En intussen hebben we zo veel contacten over de grens dat de oversteekmogelijkheden legio zijn.”
Als geboren Vlaming staat Wevers met één been aan de Belgische kant van de Maas en met het andere in Nederland. Ziet hij vooral verschillen of juist overeenkomsten tussen Limburgers aan weerszijde van de landsgrens? Peinzend: “Het is net als met die twee geliefden. Als je lid wordt van een andere familie, ga je ook ander gedrag vertonen.” Hij is huiverig om concrete voorbeelden te noemen. “Ik ben bang om in clichés te vervallen. Maar vooruit, neem Sinterklaas. In Nederland is het grootste plezier tijdens pakjesavond de gedichten en surprises. In België kennen we dat niet, daar vind je ’s ochtends alle cadeaus uitgepakt op tafel. Een geweldig moment, maar mijn gezin begrijpt niet wat daar leuk aan is.”
Hoe dan ook, 2009 moet het jaar worden waarin de overeenkomsten de boventoon gaan voeren. Als het aan de bestuurders ligt, spreken we vanaf nu niet meer over Nederlands- en Belgisch-Limburg, maar over Oost-Limburg en West-Limburg. De eerste voorzichtige schreden op het liefdespad zijn gezet. En op 7 april in het Theater aan het Vrijthof wordt de aangekondigde verloving bezegeld met een stevige kus.
