Een belangrijke naoorlogse ontwerper in de geschiedenis van meubelfabrikant Pastoe was Cees Braakman. Er bestaat een foto van hem achter een tekentafel. De foto was fake. Braakman had niet eens een tekentafel. Ontwerpen, dat deed hij pratend, met collega’s.

In de Haagse Post van deze maand staat een interviewer met de baas van Vodafone Nederland. Hij leidt de interviewer rond langs “onwaarschijnlijk veel vergaderaquaria en video conference rooms”. Allemaal leeg. Her en der staren mensen zonder op te kijken naar hun laptops, het gebouw straalt vooral zielloosheid uit. Zijn er wel andere werknemers? Zo ja, waar zijn ze? Onderweg? Thuis? In het café?

Ik lees dat de 14.000 werknemers van Yahoo weer verplicht naar kantoor moeten komen. Thuiswerken is voortaan taboe. Bestuursvoorzitter Marissa Mayer wil een creatievere werkcultuur waarin mensen elkaar inspireren, en een terugkeer naar het teamwork. Net als vroeger bij Pastoe.

Veel protesten van werkende moeders, uiteraard, en adhesie van Donald Trump, die twittert dat Mayer gelijk heeft. Uit een wereldwijd marktonderzoek blijkt dat meer dan de helft van de thuiswerkers moeite heeft de productie op peil te houden. Laat staan iets nieuws verzint.

Intussen bouwt Google in California aan een 17 hectare grote campus waar medewerkers dicht bij elkaar opereren. Innovatie kun je nu eenmaal niet plannen. Een directielid zegt dat Google zijn werknemers de gelegenheid biedt iets te bedenken, “waarna ze zich alleen maar hoeven om te draaien om anderen te vragen: wat vinden jullie ervan?” Net als bij Pastoe.

Nog geen zes kilometer van Google bouwt Apple een nieuw hoofdkantoor in de vorm van een gigantische vliegende schotel. Rond en gesloten, volgens het gedachtengoed van Steve Jobs. Centraal in het gebouw is een cirkelvormig park. Overal kom je collega’s tegen, geen ontsnappen aan.

Ik moet denken aan de kantoorgebouwen die zijn ingericht volgens het Nieuwe Werken, een gedachtenkronkel van een jaar of twintig geleden over flexibel werken. De meeste werkcellen, cosy corners en vliegtuigstoel-achtige stilteplekken die ik in de loop der jaren heb gezien, waren leeg. Behalve wanneer ze stilzwijgend als opslagruimte in gebruik waren genomen door de afdeling merchandise.

Het Nieuwe Wonen, het Nieuwe Werken, de Nieuwe Mens. Wat bij wasmiddelenreclame goed uitpakt, werkt niet noodzakelijkerwijs bij zaken die wat ingewikkelder liggen. Het is interessant om te zien dat de kampioenen van de netwerkmaatschappij Yahoo, Google en Apple hun werknemers gaan verplichten fysiek bij elkaar te gaan zitten. Nu is het wachten op de volgende stap, het bordje bij de hoofdingang dat zegt: ‘No social media. Hier wordt nagedacht’.

WIDO SMEETS