De philharmonie zuidnederland wil graag een culturele aanjager van formaat zijn in de Euregio. Vandaar dat het orkest optreedt als producent van de bekende Meisterkonzerte in Aken.
Door Emile Hollman
Misschien eerst even met de ogen knipperen als je het concert tegenkomt in de brochure van philharmonie zuidnederland. 18 november, 20.00 uur. Chineke! Orchestra onder leiding van Kevin John Edusei in het Eurogress te Aken. De dirigent kennen we nog toen hij twee jaar geleden het orkest dirigeerde in de Achtste van Beethoven (met Hannes Minnaar). Maar hier geen philharmonie zuidnederland, geen enkele Nederlandse inbreng zelfs. Hoe zit dat?
De philharmonie zuidnederland produceert de Meisterkonzerte in Aken, legt Stefan Rosu, intendant van het orkest uit. “We kregen er lucht van dat de reeks mogelijk zou verdwijnen. Omdat we vinden dat ons orkest een culturele voortrekkersrol moet spelen in de Euregio, hebben we de reeks overgenomen. Vorig jaar waren dat vijf concerten. Dit jaar zijn het er zes waarvan we er zelf drie spelen en drie door gastorkesten worden ingevuld. In alle gevallen verzorgen wij de gehele productie tot en met de tickets en de marketing.” Het is niet zo dat het orkest de eigen achterban naar Aken probeert te dirigeren. “De meeste producties spelen we ook in Maastricht of Eindhoven.”
Dat geldt niet voor Chineke! Orchestra, ook een orkest met een missie. Oprichtster en contrabas-speelster Chi-chi Nwanoku (Londen, 1956), Nigeriaanse vader, Ierse moeder, vindt dat de meeste orkesten geen afspiegeling van de maatschappij vormen en dat moet veranderen. “In de 35 jaar dat ik contrabas speel in orkesten was ik altijd de enige musicus met een donkere huidskleur. Dat wist ik natuurlijk maar ik wilde niet de indruk wekken paranoïde te zijn of in de verdediging te gaan.” Totdat ik bij een concert van het Afrikaanse Kinshasa Orchestra zag dat de BBC een documentaire over de muzikanten maakte. “Waarom betaalde Engeland deze documentaire terwijl men niets doet voor zwarte musici? Ik voelde dat ik dan maar iets moest doen.”
Ze richtte twee orkesten op, een voor professionele musici en een jeugdorkest. In 2017 speelde Chineke! al in de BBC Proms. Met 75 musici van verschillende komaf; slechts zeven blanken. “De minister van Cultuur zei: “Waarom maak je er een zwart orkest van maar dat wil ik niet. Ik wil diversiteit en laten zien dat iedereen erbij kan zijn. Dat er in het London Symphony Orchestra geen zwarte musici zijn, komt niet omdat ze niet bestaan of geen talent hebben.”
Ook speelt Chineke! altijd werk van componisten uit een onbekende klassieke wereld. Zoals het Vioolconcert van Samuel Coleridge-Taylor met roots in Sierra Leone uit 1912.
Chi-chi Nwanoku pakte nog maar wat persoonlijke ergernissen aan en wil zaken veranderen. “We leven in de 21ste eeuw. Ik heb me vaak geschaamd hoe orkesten met het publiek omgaan. Vreselijk hoe ze het publiek soms negeren als ze opkomen terwijl deze mensen hebben gereisd om hen te zien en te horen spelen. Geen wonder dat klassieke muziek soms buitenaards lijkt voor veel mensen, voor hen is het te academisch, te elitair en te wit.” Daarom stemt Chineke! backstage voordat het publiek binnen is, komt samen met dirigent en solist op en iedereen maakt contact met het publiek in de zaal. Ook is het orkest minder formeel gekleed en krijgt iedere musicus een paar regels aandacht in het programmaboekje. “Het publiek vindt het geweldig.”
Chineke! Op 18 november in Eurogress Aken. Met dirigent Kevin John Edusei en violiste Elena Uriost. Met muziek van Weber, Coleridge-Taylor en Brahms. philharmoniezuidnederland.nl, chineke.org
