Door een logistiek misverstand wordt mijn (digitale) ochtendkrant een paar dagen niet bezorgd. Als een koude kalkoen loop ik door de woonkamer. Wat nu?
Heel eenvoudig: ik lees de (papieren) avondkrant van gisteren nóg een keer. Beter gezegd: ik lees de stukken die ik gisteravond oversloeg. Mijn oog valt op de kop ‘Hardhouten meubelplaat uit kokosnootafval’. Mijn grootvader en mijn vader waren meubelmaker, vandaar. Meubelplaat zit in het mentale dna van mijn familie. Daarover een volgende keer. Net zoals over het kokosnootafval.
Nu eerst wat anders.
Het artikel over de kokosplaat stond in een hoekje van de krant waar ik zelden kom. In de nieuwe media overkomt je dat niet gauw, dat je bij toeval op een bericht stuit. Veel nieuwssites sluizen hun lezers naar thema’s waar ze al eerder interesse in toonden. De informatie van eerder vertoond surfgedrag wordt feilloos onthouden en verwerkt. Dat gebeurt met algoritmes, hogere wiskunde die ervoor zorgt dat de vijver waarin je vist niet te groot wordt. Het versmalt je horizon, terwijl de klassieke journalistiek er op uit is om die horizon te verbreden.
Wie Facebook gebruikt als belangrijkste informatiebron, en een derde van de Amerikanen doet dat, krijgt een nieuwsoverzicht voorgeschoteld dat gebaseerd is op eerdere ‘likes’ en ‘shares’: je profiel wordt daarop wekelijks aangepast. Op het ‘nieuwsoverzicht’ dat Facebook biedt, komen daardoor alleen artikelen die passen bij die interesses. Veel gebruikers zijn er zich niet van bewust dat ze op social media opgesloten raken in een beperkt wereldbeeld.
Luckas Vander Taelen schreef er laatst in De Standaard een interessant stuk over. Hij wees op het gevaar dat nieuwssites de toon van hun berichten aanpassen in de hoop in het nieuwsoverzicht van Facebook te komen. Als je een populaire mening verkondigt, gebeurt dat eerder dan wanneer je een dwarsligger bent. Die krijgt geen ‘likes’ meer tegenwoordig.
Door het inzetten van algoritmes weten bedrijven als Facebook en Amazon steeds meer van hun gebruikers. Dat geeft hun een machtspositie die ze kunnen inzetten als ze dat uitkomt. Zo boycotte Amazon vanwege een prijsconflict een tijdlang de boeken van uitgeverij Hachett. Dat is killing, want Amazon heeft meer dan tweederde van de Amerikaanse boekenmarkt in handen. Facebook weet zo veel van zijn gebruikers dat het feilloos kan zeggen op wie ze gaan stemmen. Dat kan met het oog op de volgende presidentsverkiezingen interessante kennis zijn. Wat gebeurt met die informatie als Mark Zuckerberg of een van zijn protegés zich kandidaat stelt?
Ja maar, hoor ik u zeggen, ook kranten selecteren. En neutraal zijn ze ook al niet. Gelukkig maar, anders zouden ze onleesbaar saai zijn. Maar klassieke kranten leveren wel een breed spectrum aan, met een veelheid van genres, richtingen, toonhoogten en opinies. Dan valt je oog wel eens op iets dat eigenlijk buiten je domein ligt, zoals een stukje over meubelplaat van kokosafval.
Ik ga er binnenkort over schrijven, en dat stuk wil ik hier best met u delen. Misschien valt het niet binnen uw interesses, maar verbreedt het toch uw horizon. Doe er uw voordeel mee.
WIDO SMEETS
