David Byrne, de voormalige zanger van de Amerikaanse new wave band Talking Heads, is een van mijn jeugdhelden. In tegenstelling tot veel andere generatiegenoten neigt hij niet naar reünieconcerten of het heruitbrengen van oude platen in een nieuw jasje. Nostalgie lijkt hem vreemd.
De nieuwsgierige kunstenaar Byrne onderzoekt keer op keer verrassende wegen en vernieuwt zich steeds. Soms ben ik hem even kwijt. Hij is bijvoorbeeld zeer geïnteresseerd in moderne dans, en daar ben ik nou niet zo tuk op. Maar een paar jaar geleden trof hij me met het boek How Music Works. Ook hier levert hij geen bespiegeling over de verdiensten van zijn eigen muziekverleden, maar analyseert onder andere de technische en sociale veranderingen die leiden tot nieuwe muziekvormen. Dat is een interessante omkering ten opzichte van de gebruikelijke aanpak van veel cultuurhistorici die in innovatieve beeldende kunst of muziek zelf vaak de aanleiding van de maatschappelijke verandering zien.
Een prachtig voorbeeld is de uitvinding van de gevoelige microfoon. Samen met moderne geluidversterking zou het mogelijk zijn om nog grotere groepen toe te spreken of zingen, waarvoor tot voor kort alleen de zangers met een enorm volume in staat waren. Tegelijkertijd leidde de uitvinding van de microfoon, in combinatie met de opkomst van de radio in de jaren dertig tot een nieuwe manier van zingen. Juist zacht en sensueel, alleen mogelijk met de microfoon dichtbij de mond, leek het ineens alsof crooners als Paul Anka en Frank Sinatra alleen voor jouw oren zongen.
De aanpak van Byrne stimuleert om de wereld van design en producten beter te begrijpen. Een nieuw product kan een bestaand probleem oplossen, maar veel interessanter is de nieuwe situatie die dan ontstaat. De ontwerpers van de toekomst zijn de Sinatra’s van toen. Ze spelen in op de veranderingen in de wereld, realiseren zich het gevolg van hun innovatie en ontwikkelen vaardigheden die nog niet bestaan. Met de enorme ecologische opgave die ons te wachten staat, is dat precies wat we nodig hebben.
TIMO DE RIJK
Timo de Rijk, directeur van het Design Museum Den Bosch, en Hans Gubbels, directeur van Discovery Museum Kerkrade, schrijven op deze plek bij toerbeurt over design en andere zaken.
Dit artikel is onderdeel van &PAPER en valt buiten de verantwoordelijkheid van de ZOUT hoofdredactie.
