Na presentaties over brillen, wandelstokken en stropdassen vroeg het Hasseltse design-collectief Het Labo aan kunstenaars en ontwerpers om hun meest zwartgallige werk in te zenden. Typisch Labo, legt medeoprichter Jo Klaps uit aan JUDITH BOESSEN. “Veel ontwerpen drijven de spot met de normen en waarden van hun tijd.”

De zonovergoten schachtbok op het terrein van C-mine trekt een messcherpe schaduw over de site van de voormalige kolenmijn bij Genk. Jo Klaps en Huub Berger, samen met Patrick Reuvis de founding fathers van designcollectief Het Labo, hebben iets met torens. In het Labo-logo prijkt een stoere vuurtoren in zwart-wit, verwijzend naar de schoorsteen van de voormalige gelatinefabriek in Hasselt waar de drie eind jaren tachtig hun intrek namen. De decennia daarvoor kwamen er ladingen botten en knoken binnen om de fabriek als plaksel te verlaten. Huub Berger, lachend: “Niks plakt zo goed als beenderlijm.”

R.I.B. van Jo Klaps.

Het drietal bouwde het laboratorium van de fabriek om tot atelier en expositieruimte voor startende designers en kunstenaars; zo kwamen ze ook aan hun naam. Toen de huur betaald moest worden, maakten ze een rondgang langs vrienden en sympathisanten om lidmaatschappen te verkopen. Een collectief was geboren.

Dertig jaar later zetten nogal wat Labo’ers de toon onder de Vlaamse ontwerpers. De uitgangspunten van dertig jaar geleden zijn onveranderd: ontwerpers en kunstenaars werken mee op vrijwillige basis en blijven eigenaar van hun artistieke producten. Het Labo is geen designlabel, iedereen binnen het collectief is vrij om zijn ontwerpen aan de man te brengen. Berger: “We hebben Het Labo van meet af aan opgezet als een proeftuin. Een platform waar ontwerpers kunnen experimenteren en exposeren zonder zich beperkt te voelen door het dwingende keurslijf van marketing en commercie.”

Ontwerpers gebruiken Het Labo vooral om nieuwe concepten te ontwikkelen en tentoon te stellen. Een goed voorbeeld hiervan is de U-line (1996), de iconische, aluminium bureaulamp van Maarten van Severen. De in 2005 overleden Van Severen ontwierp de lamp voor de Labo-expositie Weerlicht (1996), jaren voordat hij wereldwijd als ontwerper zou doorbreken.

Native American Tie van Eddy Fontaine.

“We hebben gaandeweg een naam opgebouwd en een trouwe fanbase”, aldus Berger. Een van hun meest enthousiaste fans is een verpleger uit de omgeving van Genk. De man bleek een verwoed verzamelaar van botten en beenderen, die Het Labo vervolgens gebruikte voor de thematentoonstelling Bones (2012). “We hebben maar niet gevraagd hoe hij aan zijn knokencollectie is gekomen”, grinnikt Klaps.

Typisch Het Labo, dat het publiek graag betrekt bij zijn ontwerpen. Zo ook voor de aankomende tentoonstelling Black (Black to the Future) in C-mine, geheel gewijd aan het zwartste zwart. Na een Facebook-oproep kwamen er bijna tweehonderd inzendingen binnen van zowel gerenommeerde designers, jonge kunstenaars als enthousiaste amateurs. Eerder waren er thematische tentoonstellingen over brillen, wandelstokken en stropdassen, gebruiksvoorwerpen die zo alledaags zijn dat ze meteen verdwijnen in de vergetelheid van ons visuele geheugen. Dat is dan buiten de tegendraadse interpretaties van de Labo-designers gerekend, want hun stropdas is tegelijkertijd wurgkoord, slabber en ambtsketting.

Gladiator van Jo Klaps.

Naast Black (Black to the Future) is er ook nog het Labo-retrospectief Flashback dat de bezoekers een inkijk geeft in de kleurrijke geschiedenis van het collectief, met meer dan honderd ontwerpen die inmiddels bij de kopers thuis staan. Wat de gemene deler is van al die Labo-projecten is lastig te zeggen, vindt Jo Klaps. Maar als hij dan toch iets moet noemen dan is het de licht absurdistische stijl die in veel ontwerpen doorklinkt. “Veel ontwerpen drijven de spot met de normen en waarden van hun tijd.”

“Humor is het Belgische wapen bij uitstek om de heersende moraal te bestrijden”, voegt Huub Berger daar lachend aan toe. Om te demonstreren dat goede smaak ook maar relatief is, zal tijdens Flashback de omvangrijke verzameling miniatuur-vuurtorentjes van Klaps en Berger te zien zijn. Ze hebben er een mooi onderkomen voor gevonden: een pastelblauwe caravan in de foyer van C-mine.

Het Labo – Black (Black to the Future)/ Flashback. Van 30 juni t/m 27 augustus in C-mine Genk. c-mine.be