Is een circus een tent met strepen, dravende paarden, grootborstige kassa-mevrouwen en een stoffige stokoude leeuw? Het programma van Cirq’C-mine belooft dat en meer dan dat. Door Anke Riesenkamp

Wat is dat eigenlijk, hedendaags circus? Brecht Giels, coördinator van Cirq’C-mine: “Iedereen kent het romantische beeld van circus dat we meekrijgen uit onze jeugd. Het leeft in het collectieve geheugen. Sinds de jaren tachtig waait er een nieuwe wind. Het genre is zichzelf gaan vernieuwen vanuit een artistieke drang. Het wordt ook wel ‘nouveau cirque’ genoemd. Het theatrale aspect kreeg meer aandacht en de acts met dieren werden overboord gegooid. In Frankrijk kregen de eerste circushogescholen vorm en nadien ook in België en Nederland. Je hebt nog altijd de autodidacten binnen de circuswereld, maar meer en meer kijken we naar professionele theatervoorstellingen. Het genre is de laatste decennia fors in opmars. Het hedendaags circus is tot volle bloei aan het komen, en daar willen wij een staalkaart van bieden op ons festival.”

Muziektheatergezelschap BOT staat op jullie programma met de zeer succesvolle voorstelling Ramkoers. Hoe past dat?
“Circus bestaat uit tal van elementen. Eén daarvan is muziek. Het festival Cirq C-mine wil een bijzondere focus leggen op muziek binnen het hedendaagse circus. Muziek komt op tal van manieren aan bod. Geluidskunst, een papieren orkest, live-muzikanten, elektronische muziek, noem maar op. Bijna in elke voorstelling op het festival krijgt de muziek een belangrijke functie. Zeker ook bij BOT. “
De zogenoemde audiomachinist Geert Jonkers is een van de vier mannen van BOT.
“We spelen op theaterfestivals, muziekfestivals, objecttheaterfestivals én circusfestivals en zijn overal een beetje een vreemde eend in de bijt, maar tegelijk horen we op al die diverse festivals thuis.”
Ruim een kwart eeuw is Jonkers maker en speler van mechanische geluidsapparaten. Een onuitputtelijke stroom afgedankte meuk geeft hij een nieuw en luidruchtig leven. Zijn artistieke wortels liggen bij Dogtroep en Warner & Consorten.

De Volkskrant schreef: ‘Ramkoers is een brok gebalde energie, die met alle kracht in het gezicht en gehoor van het publiek wordt geblazen.’
“Ja, Ramkoers is een energiebom. Het is ooit gemaakt in tijden van crisis, een financiële en culturele crisis, alles lag plat. Wat je in tijden van crisis niet moet doen is jezelf opsluiten en dan maar wachten tot het overwaait. Nee, liever tegen de klippen op zien wat er mogelijk is. Wanneer we in het buitenland spelen worden de liedjes en teksten niet vertaald. De energie spreekt voor zich.”

Hoe gaan jullie te werk?
“Wanneer we met zijn vieren aan een voorstelling werken, gaan we uit van een thema. Ieder voor zich gaat daar mee aan de haal; de een bouwt een machine, de ander schrijft muziek of een tekst. Met ieder een eigen invalshoek verrassen we elkaar continu en dagen we elkaar uit.”

Jullie trademark is het spectaculaire, zelfgebouwde instrumentarium, ook wel heel mooi ‘Geräusch-Geräte’ genoemd…
“Ja, vooral Doan Hendriks en ik staan garant voor de beeldentaal en het instrumentarium. De visuele effecten die we gebruiken zijn altijd echt, zoals een zeer forse machine die dient als ritmebox: een apparaat met tandwielen, nokken en hendels. Zo’n apparaat roept altijd een enorme hoeveelheid associaties op. Muziek maken met apparaten is voor ons spannend: een machine kan soms ook haperen. Een gevleugelde uitspraak bij ons is ‘Ach, een machine is ook maar een mens’.”

Jullie zijn goed in ‘mannenpoëzie’ las ik ergens? Wat zou dat kunnen zijn?
“Ach, ik vind me niet zo in die term. Sommige liedjes zijn stevig en zijn recht voor zijn raap, maar er zijn ook veel liedjes die broos en teer zijn en die recht uit het hart komen. Een zin als ‘Pak mijn hand, we gaan op reis samen door het ijs’ is een voorbeeld van de manier waarop Job van Gorkum schrijft. Taalkundig klopt het niet helemaal, maar toch snapt iedereen waarover het gaat.”

Ramkoers is een succesvoorstelling. Zal deze ooit stranden?
“We spelen momenteel in heel Europa. In Frankrijk bijvoorbeeld zijn we welkom op vele festivals. Ramkoers blijft een feestje om te spelen, en zolang het voor onszelf ook een feestje blijft spelen we door.”

Cirq’ C-mine. Van 26 tot en met 29 oktober in en rond de voormalige mijnsite van C-mine in Genk. c-minecultuurcentrum.be