Regisseur Silke van Kamp laat graag een rauwe werkelijkheid zien. “Welke gedachten en emoties worden zichtbaar als de buitenste lagen van de mens zijn afgepeld? Toeschouwers moeten geraakt worden op een moment waarop ze dat niet zien aankomen.”
Door Paul van der Steen

Iets rauwers dan rouw bestaat er nauwelijks. En laat het daar nu precies over gaan in Zusje, de nieuwe voorstelling van Silke Van Kamp (Emmeloord, 1991). De tekst is van de hand van Sanne Schuhmacher. Een jonge vrouw verliest haar zus bij een tragisch ongeval dat plaatsvindt in haar huis, terwijl ze zelf slaapt. Het stuk volgt de rouwende en haar partner.

“Na de dood van haar zus is de hoofdpersoon zoals veel rouwenden constant op zoek naar iets waar ze haar pijn aan kan ophangen. Had alles voorkomen kunnen worden, als ze iets anders had gedaan? Beurtelings geeft ze zichzelf en haar partner de schuld van het gebeurde. In de hoop dat dat verlichting biedt, dat ze los kan komen van het verdriet.”

VIA ZUID, talentenontwikkelaar podiumkunsten in Limburg, ondersteunt Van Kamp als maker. Die toonde haar talent vorig jaar al met haar afstudeervoorstelling op de regieopleiding van de Maastrichtse Toneelacademie, Chimo Zei Lila, goed ontvangen en genomineerd voor de BNG Theaterprijs. “Een steun in de rug”, noemt de jonge regisseur dat. “Het oorspronkelijke idee bij opleidingen was dat jonge afgestudeerden doorstroomden naar productiehuizen, maar dat automatisme bestaat niet meer. Dan is het fijn als er mensen zijn om mee te sparren over allerlei aspecten van een voorstelling. Er komt qua ondernemerschap ook opeens enorm veel op je af –een regie op zich. Dan helpt het als een organisatie met ervaring mee alert blijft op wat nodig is en meehelpt bij het schrijven van aanvragen.”

VIA ZUID koppelde Silke Van Kamp ook aan festival Musica Sacra. Tijdens dat hoog aangeschreven festival voor religieuze muziek in Maastricht gaat Zusje nu op 20 september in première. Van Kamp: “Het thema van de voorstelling sluit naadloos aan bij het thema van Musica Sacra van dit jaar: Bidden & smeken. Want dat is wat er gebeurt tijdens een rouwproces: mensen zoeken naar houvast. Daar smeken ze om. En, als ze meer religieus georiënteerd zijn dan ik, bidden ze ervoor.”

Dat al voorzien was in een trompettist die met de twee acteurs op de planken staat, hielp ook om Musica Sacra enthousiast te krijgen. “Ook bij vorige voorstellingen wilde ik al livemuziek. Maar om uiteenlopende redenen kwam het er steeds niet van. Zusje draait vooral om de binnenwereld van de hoofdpersoon. Met de trompet moet iets van de binnenwereld van haar partner voelbaar worden.”

Waar Van Kamp het bij Chimo Zei Leila met een sober decor deed, gebruikt ze bij Zusje meer decor. “Het moet het beeld van de leegte als gevolg van rouw versterken. De hoofdpersonen gaan erin op zoek naar veiligheid zonder dat ze die kunnen vinden. De kijker moet er ook een beetje jeuk van krijgen en denken: Dit klopt niet.”

De regisseur hoopt op deze manier nog gelaagdere voorstellingen te maken. Van nature is ze sterk gefocust op tekst. “Tijdens mijn regieopleiding aan de Toneelacademie zei een docent na afloop van een voorstelling eens dat hij bij mij voor het eerst personages met een lichaam had gezien. Dat was een compliment dat ook aangaf waar het eerder aan mankeerde. Ik wil nu eenmaal graag weten wat er in een hoofd aan de hand is. Nu wil ik de personages nog meer lichaam geven. Dramaturgie en scenografie met elkaar verbinden door een bijna choreografische inslag. Als twee mensen om elkaar heen draaien, moet je dat op een aansprekende manier laten zien.”

Van Kamp ontwikkelt stilaan haar eigen manier van naar een voorstelling toewerken. Het gaat daarbij om meer dan het script alleen. “Aan het begin van de repetities ga ik samen met de acteurs op zoek naar onze gezamenlijke verbinding met het thema. En ik wil met hen de personages verder doorgronden. Bijvoorbeeld weten hoe ze boos worden, ook als er geen woede-uitbarsting in het stuk voorkomt. Dan weet je welke emoties onder iemand schuilgaan.” Bij Zusje zit daar anders dan eerder nog een proces voor. “Alleen als regisseur de sfeer proberen te vatten: Wat zijn de kleuren? Hoe ruikt het? Welke muziek moet er klinken?”

Van Kamps eerste auditie op de Toneelacademie was er een als acteur. Ze kwam op de wachtlijst terecht, maar werd uiteindelijk niet aangenomen. In het tussenjaar deed ze een regie voor een voorstelling op het Amsterdam Fringe Festival. Toen viel het kwartje. “Dit was wat ik wilde. Voorheen bemoeide ik me –tot verbazing van sommigen– al volop met de binnenwereld van anderen. Als regisseur is dat gewoon mijn werk.” Bij een volgende auditie, dit keer voor de regieopleiding werd Van Kamp aangenomen.

Het mooist vindt ze projecten als Zusje. “Helemaal autonoom aan de slag met een voorstelling betekent dat je zelf de hele wereld mag creëren.”

Zusje is een coproductie van VIA ZUID, MCEM, Musica Sacra Maastricht en Jonge Harten en is van 19 t/m 22 september te zien tijdens Musica Sacra Maastricht en in november op Jonge Harten Theaterfestival in Groningen.