Amazon, ’s werelds grootste online winkel met 164 miljoen klanten, heeft een kartel-aanval weerstaan van de grote Amerikaanse uitgeverijen en, godbetert, Apple, over het afschermen van de markt voor e-books.
De details laten we even terzijde, multinationals die groot zijn op de zogenaamde vrije markt worden dat door hun rivalen ervan uit te sluiten. Daarop aangesproken voor de rechter spelen ze dan de vermoorde onschuld. Vroeger, nu, tot in het einde der tijden, what’s new. We kunnen dus niet verbaasd zijn dat Amazon van zins is de concurrentie tegen elke prijs uit te roken. Net zoals je op je vingers kan natellen dat op enig moment de Amerikaanse anti-kartelwaakhond ingrijpt en het concern een mega-boete gaat opleggen. Ze hebben het geld al klaarliggen.

Voor de traditionele boekenmarkt, drukkers, uitgevers, winkels, wat niet al, is het dan te laat. In 2025 bestaat 75 procent van de Amerikaanse markt uit e-books, de meeste uitgevers en boekhandelaren zijn dan verdwenen.

Is dat slecht nieuws? De bond van Amerikaanse uitgevers meldt dat de totale omzet de laatste drie jaar is gegroeid; zonder e-book zou de omzet gelijk zijn gebleven of gedaald. Een vijfde van de Amerikaanse lezers las afgelopen jaar een e-book, plus nog 23 andere titels, een gemiddelde dat de doorsnee dode-bomen consument bij lange na niet haalt. En guess what: lezers van e-books hebben behalve hun Kindle ook papieren boeken naast hun bed liggen. Zoals autobezitters wanneer het van pas komt met de trein of het vliegtuig reizen, en tv-kijkers naar de bioscoop gaan.

Zonder twijfel is het e-book de grootste revolutie in leesland sinds Gutenberg. Er worden meer boeken uitgegeven dan ooit, er is een groter publiek voor woorden, op papier dan wel in pixels, en er zijn meer schrijvers. Meer, meer, meer, in het land van overvloed klinkt dat velen als muziek in de oren. Hoe meer je koopt, hoe meer je bespaart, zag ik laatst een kledingwinkelier zijn 30 %-kortingsactie aanbevelen. Zo is het maar net.

Wat ons leesgedrag betreft, geven de cijfers dus weinig reden tot ongerustheid. En dat de uitgevers het loodje zullen leggen, ik kan er niet mee zitten. Ze verzinnen vast weer wat anders. Erger is dat veel boekenzaken het niet gaan redden. Langs de gestapelde Billy’s schuiven bij boekhandel De tribune in Maastricht is toch echt een andere ervaring dan over de Amazon-site scrollen, daar hoef je geen nostalgicus of cultuurpessimist voor te zijn. Geen boekwinkels meer in de stad, dát is pas achteruitgang. Ik hou me vast aan andere overlevingsacts in de geschiedenis, zoals die van de eerdergenoemde trein, de film en de schilderkunst. Hoe vaak díe niet ten dode zijn opgeschreven – en nog steeds floreren…

Op Gods planeet is plaats voor talloze scheppingen die elkaar het licht gunnen. Dit stukje ontstond toen ik een column las van Timothy Egan (waarvan ik de titel deels parafraseer) in de Herald Tribune waarvoor ik tien kilometer was omgereden. Om er voldaan mee neer te strijken op een Italiaans terras. Omrijden voor een dode-bomenkrant, dat is geen strakke digitale actie als je je i-pad al dagenlang onaangeraakt in je koffer hebt zitten. Deze woorden tikte ik later die dag op mijn ultra-hippe laptop. Dat dan weer wel.