Rituelen

Charles Esche, directeur van het Van Abbemuseum in Eindhoven, en Stijn Huijts, directeur van het Bonnefantenmuseum Maastricht, denken in deze wisselcolumn schrijvend na over beeldende kunsten.

Van 1976 tot aan zijn dood in 1987 telefoneerde Andy Warhol op doordeweekse dagen elke ochtend met zijn vriendin Pat Hackett. Tijdens die telefoongesprekken, die gewoonlijk minimaal een uur duurden, deed hij verslag van de gebeurtenissen van de afgelopen vierentwintig uur: wie hij ontmoet had, de laatste roddels, zijn uitgaven en de feestjes die hij bezocht had. Hackett noteerde die verslagen in de vorm van een dagboek, waarvan in 1989 een verkorte versie gepubliceerd werd.

Het is een fascinerend voorbeeld van de uitzonderlijke dagelijkse rituelen die kunstenaars er soms op nahouden. David Lynch mediteert al sinds 1973 twee keer per dag, en hij beweert de afgelopen 46 jaar niet één sessie gemist te hebben. De Franse schrijver Honoré de Balzac stond iedere dag om één uur ’s ochtends op en werkte dan tot acht uur, waarna hij een dutje deed van anderhalf uur, om vervolgens weer door te werken tot vier uur ’s middags. Daarbij dronk hij naar verluidt soms wel vijftig koppen koffie per dag. Niettegenstaande die indrukwekkend dagelijkse tijdsinvestering vond De Balzac zelf dat de dag wegsmolt in zijn handen “als ijs in de zon”.

Truman Capote noemde zichzelf een “volledig horizontale schrijver”, omdat hij net zoals Marcel Proust alleen liggend kon schrijven, in bed of op de bank, met sigaretten en koffie binnen handbereik (later op de dag sherry en martini’s). Bijgelovig als hij was, kon hij nooit tot iets zinnigs komen op een vrijdag. Ludwig von Beethoven maakte iedere ochtend zijn eigen koffie volgens een strikt ritueel. Voor elke kop koffie werden precies zestig koffiebonen gemalen, die hij persoonlijk uittelde. Daarnaast had hij de gewoonte om ’s ochtends naakt te ijsberen en eindeloos zijn handen te wassen, waarbij hij luidkeels toonladders zong.

Zelf begin ik de dag graag vroeg, met lezen. Het is vergeleken met de voorbeelden hierboven een bescheiden dagelijks ritueel, maar de keren dat ik het om wat voor reden dan ook moet overslaan, voel ik me toch een beetje ontdaan.