Rouwen onder de tafel

Lisette Ma Neza maakte met Ira Kip en de gehele cast een theatervoorstelling over het doorbreken van stilte. Toch wordt op het podium uitbundig gezongen, gedanst en gepraat.

Lisette Ma Neza (Leiderdorp,1997), van Rwandese komaf, studeerde filmregie, verhuisde naar Brussel en schopte het tot Belgisch kampioen slam poetry. En nu staat ze bij Het Zuidelijk Toneel op de rol als actrice in de door haar geschreven voorstelling Hier zijn we koningen/Verzwegen geschiedenis. 

Het begon bij het onderzoeken van de Black Archives in Amsterdam en de essays die Karin Amatmoekrin er vervolgens over schreef voor De Correspondent. Ma Neza kreeg de vraag deze te bewerken voor theater maar met name regisseur Ira Kip en decorontwerper Eddy van der Laan drongen er bij haar op aan om er een eigen verzwegen geschiedenis aan toe te voegen. En dus opende zij de rugtas waar ze nooit in had gekeken. 

Scenebeeld uit Hier zijn we koningen/Verzwegen geschiedenis. foto Selwyn de Wind

Ze vertaalde haar verhalen vooral in gedichten. Ze schetst het beeld van familiebijeenkomsten met een feestelijke gezelligheid. ‘De grote mensen zitten aan tafel en de neefjes en nichtjes spelen onder de tafel en voelen waar de volwassenen over spreken. Denk aan rouw die in een huis hangt als er iemand is overleden. Kinderen hebben geen idee maar voelen wat er aan de hand is. Noem het rouwen onder de tafel terwijl het samenzijn een feestje is. Dat is mijn uitgangspunt geweest.’

De nieuwe generaties stellen vragen. Hoe zijn we hier gekomen? Wat is er allemaal gebeurd? ‘Het zijn niet zo zeer verhalen die ik heb beleefd – ik kan niet putten uit een genocide die ik zelf heb meegemaakt – maar wel verhalen die raken aan je gevoel; je bent jong bent en je voelt verdriet om je heen.’ 

Het publiek ziet op het podium een groep mensen, een familie, een collectief, ergens door verbonden. ‘Zoals al die verschillende mensen in Brussel niet thuis horen in het collectieve waardoor ze dan toch weer een soort familie vormen.’

De groep reist op dans, muziek, zang en poëzie. ‘Tegelijkertijd gaat het ook over de aftakeling van een familie’, legt Lisette Ma Neza uit. ‘Over wortelen en ontwortelen, samenkomen, uiteenvallen en weer samenkomen. Over vluchten, trauma’s en over leven in het trauma van een ander.’  

Ondanks de uitbundigheid is er ook stilte. Waar de stemmen staken. ‘Voor mij gaat het om het doorbreken van die stilte. Zoals in veel families hebben we het te weinig over onze geschiedenis.’  

Het Zuidelijk Toneel, Hier zijn we koningen/Verzwegen geschiedenis,. hzt.nl