Ik ben net terug uit Nederland en zit weer op mijn vertrouwde plek. In Nederland heb ik lang over ‘mijn’ eiland kunnen nadenken. Er is met Sicilië (of met de Sicilianen) iets vreemds aan de hand, een schizofreen gevoel: van de ene kant wil het een eiland blijven, maar van de andere kant schreeuwt het moord en brand omdat de brug over de straat van Messina niet wordt gebouwd.
Sicilianen zijn trots op het feit dat ze eilandbewoners zijn. Ze zien Sicilië eigenlijk als een apart continent. Heel anders dan bijvoorbeeld Sardinië, dat toch veel meer een echt eiland is: ver van het vasteland, midden op zee, geïsoleerd. Maar wie vanaf de Siciliaanse stad Messina naar de zuidpunt van het vasteland van Italië kijkt, die denkt waarschijnlijk: waarom bouwen ze geen brug over dat smalle strookje zee? In Nederland zouden we dat al lang hebben gedaan, want wat is het toch een gedoe met al die veerboten vol treinen, vrachtwagens en personenauto’s. Dag in dag uit varen ze naar het vasteland en weer terug, als er tenminste geen stormen zijn, of stakingen.
Dat kost tijd en dus veel geld. Sicilianen klagen daar ook steen en been over. Ze voelen zich bedonderd door de politiek, die alleen naar het rijke Noorden kijkt en die het Zuiden, en dan vooral Sicilië, links laat liggen. Maar hoe zit het dan met dat trotse eilandgevoel? “Dat zijn twee aparte dingen”, is het Siciliaanse antwoord. “We zijn een eiland, maar we willen niet geïsoleerd worden.”
In het Italiaans wordt deze schizofrenie nog duidelijker, want het gaat eigenlijk maar om twee lettertjes meer of minder, namelijk isola (eiland) en isolato (geïsoleerd). Een eiland dat niet geïsoleerd ligt, is voor mijn gevoel geen echt eiland. En volgens mij vinden de meeste Sicilianen dat zelf ook, maar zeggen ze het liever niet hardop. Toch ken ik er een die dat wel doet en dat is een journalist van de landelijke krant Corriere della Sera, Matteo Collura. Geboren en getogen Siciliaan, afkomstig uit het prachtige Ragusa Ibla, een half uurtje bij mij vandaan. Hij is onder meer bekend als biograaf van de schrijver Leonardo Sciascia, de enige Siciliaanse schrijver van naam die zich in zijn romans openlijk tegen de maffia heeft gekeerd. Maar dat terzijde. Matteo Collura heeft een paar maanden geleden een boek gepubliceerd met als titel: Het eiland zonder brug. In een interview in mijn lijfkrant La Sicilia werd hem onlangs gevraagd of die titel een profetische lading had en dat die brug tussen Sicilië en de rest van Italië er dus nooit zal komen. “Ik mag het hopen”, zei hij. “Ik heb mij altijd met alle mogelijke middelen tegen die brug verzet. Niet uit ideologische overwegingen overigens. Ik ben gewoon altijd van mening geweest dat mensen die naar Sicilië willen komen, het plezier en het leed moeten ervaren om dit zorgeloze eiland vol zorgen als het ware iedere keer opnieuw te veroveren.”
Een antwoord dat mij uit het hart is gegrepen. Wie het mythische Sicilië wil begrijpen en er misschien van wil houden, die moet zich maar de moeite getroosten om met een veerboot van het vasteland naar het eiland te komen. En niet over een brug.
