Goedmoedige reus in sprookjesachtig landschap

Er was eens een wondermooie streek waar de bewoners hun kachels stookten op steenkool uit eigen bodem. Maar ze groeven zo lang en zo diep dat er van die bodem weinig overbleef. Uiteindelijk moesten ze hele dorpen slopen om aan steenkool te komen.
Op een dag stuitten ze in de groeve op een netwerk van onderaardse tunnels.
De aarde begon te beven en er kwam een hoekige, metalen reus uit te voorschijn. Hij werd erg treurig toen hij zag hoe de mensen het landschap hadden vernield. Toch beloofde hij de bevolking te helpen met de steenkoolwinning, op één voorwaarde: dat ze na afloop de natuur haar oude glorie zouden teruggeven.
De reus hielp de bevolking met het bouwen van grote machines, die supersnel konden graven. Ze leidden de loop van een rivier (de Inde) om, en verzamelden regenwater in een nieuw meer.
Toen het afgraven voorbij was, keerde de reus tevreden terug naar zijn onderaardse gangenstelsel. Het heringerichte landschap was mooier dan voorheen. Uit dankbaarheid richtten de bewoners een standbeeld voor hem op.

Het Maastrichtse architectenechtpaar Marc en Nicole Maurer bedacht niet alleen dit eigentijds sprookje, maar ook het eruit voortgekomen standbeeld – dat langzamerhand werkelijkheid gaat worden. Volgend jaar zomer wordt het 45 meter hoge ‘standbeeld’ van de reus, uitgevoerd in glas en staal, in gebruik genomen, aan de rand van bruinkoolgroeve bij het Duitse Inden, net over de grens bij Kerkrade.
Het gaat natuurlijk niet echt om een standbeeld. Maar de sprookjesachtige symboliek om het bouwwerk, waar een bezoekerscentrum, uitkijktoren en restaurant worden gevestigd, is er niet voor niets.
De bruinkoolgroeve heeft grote schade aangericht in het landschap en littekens achtergelaten in de ziel van de bevolking. Duizenden bewoners van het Indeland hebben de afgelopen jaren huis en haard moeten verlaten vanwege de afgraving. Hele dorpen zijn vermalen door de grote bruinkoolmachines die zich door het landschap vreten. De verontwaardiging van de reus uit het sprookje van de Maurers komt niet uit de lucht vallen. Het is de daadwerkelijke gemoedstoestand van veel Indelanders.

Nu het einde van de bruinkoolwinning in zicht komt, zijn er plannen ontwikkeld om het geteisterde landschap een metamorfose te laten ondergaan. De groeve zal halverwege de eeuw zijn veranderd in een meer, de Indesche See. Aan de rand ervan komt de tot ‘Indemann’ gedoopte schepping van Maurer United Architects te staan, als een wachtpost die het landschap in de gaten houdt. Marc Maurer: “We willen Inden, een jonge gemeente met een nog te ontwikkelen identiteit, iets geven waarmee de inwoners zich kunnen profileren. De Indemann heeft de vorm van een game character, maar is tegelijkertijd een archetype. Wie hem eenmaal heeft gezien, vergeet hem nooit meer.”
De Indemann moet niet alleen verwijzen naar een keerpunt in de plaatselijke geschiedenis, maar verwijst ook naar de overgang van een industrieel tijdperk (vandaar het materiaalgebruik: glas en staal) naar het huidige mediatijdperk (vandaar de vorm: die van een game character).

Daarnaast symboliseert de Indemann ook de economische verandering in de regio zelf. De natuur gaf de bevolking welvaart door zijn bruinkoolgroeve. Als die is omgevormd tot een meer, zullen de watertoeristen toestromen, verwacht Volmar Delheij, de Heerlenaar die als projectleider van de Euregionale 2008 aan de basis stond van de Indemann. “We waren aan het stoeien met het idee van een uitkijktoren. Ik vond dat het geen standaardgebouw mocht worden, dat we jonge, brutale gasten moesten uitnodigen om met een ontwerp te komen dat niemand had verwacht. Zo zijn we bij de Maurers uitgekomen.”
Op dit moment proberen de Maurers de opdrachtgevers te overtuigen van het belang van een interactief lichtprogramma. Nicole Maurer: “Hierdoor zou de complete façade van de Indemann een samengesteld beeldscherm worden. Zelfs met een lage resolutie zou het effect enorm zijn omdat de game character daadwerkelijk interactief zou worden.”
Delheij onderschrijft de voordelen van de verlichte reus die ook ’s nachts het landschap zal blijven overheersen en medio 2008 wordt geopend. Vanaf de autobaan tussen Aken en Keulen moet dat een fantastisch beeld bieden.”

Ontwerp van de Indemann, het 45 meter hoge bezoekerscentrum aan de rand van de bruinkoolgroeve bij Inden.

Artist’s impression: Maurer United Architects