Door een sterfgeval wordt een man geconfronteerd met zijn herkomst en verleden. “Herkenbaar”, vindt acteur Eelco Smits, die de monoloog Song from Far Away komt spelen in Maastricht, de stad waar hij werd opgeleid.

“Een monoloog geeft veel meer verantwoordelijkheid. Vlak voordat je het podium betreedt, sta je in de coulissen en denk je: als ik nu niks doe, gebeurt er ook niets.”

Een groentje kan Eelco Smits onmogelijk meer genoemd worden. Sinds 2005 is de acteur verbonden aan Toneelgroep Amsterdam, daarvoor werkte hij vier jaar lang bij het Ro Theater. Toch is Song from Far Away een vuurdoop. Voor het eerst staat hij helemaal alleen op de planken. Uiteindelijk letterlijk naakt. Vijf kwartier lang komt het op hem, en hem alleen aan.

Met regisseur Ivo van Hove werkte hij heel intensief aan de voorbereiding. “Heel erg vanuit de tekst. Wat staat er nu eigenlijk? Ivo begrijpt en respecteert acteurs. Tegelijkertijd is hij heel compromisloos. Hij legt de lat heel hoog. En als acteur wil je daar in meegaan.”

Maar bij de uitvoeringen zijn de helpers weg. Smits moet toneel van zijn teksten maken en tegelijkertijd blijk geven van zijn muzikaliteit. Waar hij anders op collega’s kan terugvallen, slaat hij nu de maat van de voorstelling. “Een goed geschreven tekst als deze helpt dan erg. De details, het ritme, de accenten zitten in mijn hoofd.”

Toneelgroep Amsterdam en Van Hove zijn inmiddels wereldmerken. Dat verklaart waarom Smits Song from Far Away voor het eerst opvoerde in São Paolo. In het Engels. Later volgden drie weken in the Old Vic in Londen. Daar, weg uit zijn vertrouwde omgeving, in een andere taal, voelde hij de verantwoordelijkheid nog harder drukken. “Maar de Britse kritieken waren goed. Dat hielp.”

Song from Far Away is theatercouture, door de Britse schrijver Simon Stephens op maat geschreven voor Toneelgroep Amsterdam en Smits in het bijzonder. Hoofdpersoon is ene Willem, die van huis is vertrokken en in New York een anoniem bestaan heeft opgebouwd. De zelfmoord van een jongere broer maakt dat hij plotseling terug moet naar Amsterdam waar hij geconfronteerd wordt met zijn verleden en afkomst. Er komen tal van vragen op hem af. Wat is thuis? Wat zou er van hem geworden zijn, als de relatie met zijn ex-vriend niet stuk was gelopen?

Als eind-dertiger vindt Smits veel herkenbaars in het verhaal. “Rond deze leeftijd gaat het bij veel mensen knagen: Wie ben ik nu eigenlijk? Waar gaat het allemaal heen?” Song from Far Away is de tweede in een reeks monologen van Toneelgroep Amsterdam. De eerste, La voix humaine met Halina Reijn, werd alom bejubeld en gaat de wereld over. Smits’ monoloog kreeg in Nederland zo’n beetje alle soorten recensies. “Er zijn collega’s die ze niet lezen. Dat doe ik wel. Ik ben er benieuwd naar, vind er ook wat van. Maar ik raak in dit geval niet van slag door een mindere kritiek, omdat ik weet dat er iets moois gemaakt is.”

Voor Smits betekent optreden in Maastricht teruggaan naar de stad van zijn studie. Hij zat er op de Toneelacademie. “De leukste tijd van mijn leven”, noemt hij het zelf. “In dat rare klooster aan de Lenculenstraat kreeg ik er met heel veel bijzondere mensen om me heen een ontzettend ambachtelijke opleiding. Heel weinig poespas of overdreven artistiekerigs. Simpelweg keihard werken, je het vak eigen maken. Opnieuw leren lopen. Opnieuw leren praten. Ik herken de ‘Maastrichtenaren’ onder mijn collega’s . Aan de ambachtelijkheid en het kunnen opvangen van onverwachte zaken. Als de zendmicrofoons per ongeluk uitvallen, weten mensen van de Toneelacademie dat op te lossen. Omdat ze ook geleerd hebben zonder zo’n ding een grote zaal te bespelen.”

Foto Jan Versweyveld

Song From far Away. Op 3 en 4 juni om 20.30 uurte zien in AINSI in Maastricht. tga.nl en theateraanhetvrijthof.nl

Jaar van de kreeft

Toneelgroep Amsterdam laat in Het jaar van de kreeft de liefdesschijnbewegingen zien van een paar dat niet met en niet zonder elkaar kan. Gijs Scholten van Aschat en Maria Kraakman vertolken de hoofdrollen in deze toneelversie naar de roman van Hugo Claus. Regisseur Luk Perceval gaat aan de slag met een van zijn lievelingsboeken van de grote Vlaamse auteur. Pianist Jeroen van Veen zorgt voor de muziek.

Toneelgroep Amsterdam – Het jaar van de kreeft. Op 21 mei om 20.00 uur en 22 mei om 15.00 uur in Theater aan het Vrijthof Maastricht. theateraanhetvrijthof.nl en tga.nl