Terugkomen in de lente

verbonden zijn met huis en haard. Neem Lucila Galeazzi, die op de universiteit in Rome musicoloog Diego Carpitella ontmoette die opnames maakte bij oude Italianen thuis. Galeazzi ging met hem mee over het platteland en ontdekte zo de schoonheid van het Napolitaanse volkslied.

Bart Baele en Yves Degryse van theatergroep Berlin haalden de ingrediënten voor hun verhaal op in de Oekraïne. Vier jaar lang trokken ze met enige regelmaat naar de eigenzinnige Pétro en Nadia, beiden ver over de tachtig. Pétro en Nadia weigeren hun gehucht Zvizdal te verlaten na de kernramp van Tsjernobyl in 1986 en hielden sindsdien stand in een besmet spookdorp zonder stromend water, elektriciteit, telefoon of post. Moedertje Rusland bood dedushka en babushka (opa en oma) meermaals een splinternieuwe woonst aan, maar vertrekken deden ze niet. Dat ze uiteindelijk werden onteigend door de staat, bracht daar geen verandering in.

Eén keer kwamen de theatermakers na een lange en vermoeiende reis in december aan bij hun huisje in het woud. Bleken Nadia en Pétro het te druk te hebben. Het kwam niet goed uit. “Kom maar terug in de lente”, riepen ze vanachter het klaphek.

“Hoe moet het dan met de dieren” was Pétro’s wedervraag als hun dochter wanhopig probeerde hen over te halen om met haar mee te gaan naar haar gerieflijke appartement in de stad. Maar de oudjes vochten liever de bittere winters door om samen met de koeien en kippen warm te blijven. In de herfst van 2013 stierf Pétro. Nadia zou alleen achterblijven in het besneeuwde Zvizdal. Pas toen kon haar dochter de 86-jarige vrouw overtuigen haar laatste dagen in Kiev door te brengen. Theatergezelschap Berlin maakte van dit verhaal een beklijvende voorstelling over honkvastheid tegen beter weten in.

Kris Cuppens, de Brusselse theatermaker en acteur, was amper 24 jaar oud ten tijde van de ramp in Tsjernobyl. Zijn kinderen, nu elf en achttien, moesten nog geboren worden. Jaak, zijn inmiddels hoogbejaarde vader, was toen nog in de kracht van zijn leven. “We maken eigenlijk allemaal hetzelfde mee in het leven: we worden geboren, we worden ouder en we gaan dood”, zegt Cuppens. “Maar toch kijk je anders naar het bestaan als je aan het begin, midden of einde staat.” Regisseuse Suze Milius maakte met het nieuwstedelijk, het stadsgezelschap van Hasselt, Genk en Leuven een hyperindividuele vertelling tegen de achtergrond van de roerige Belgische hoofdstad Brussel. Hier ontstond ook het idee voor Connect. Want deze frêle familiekroniek vertelt niet alleen iets over bloedbanden, maar werpt ook een blik op de roerige actualiteit van de Belgische hoofdstad. Contemporaine geschiedschrijving vind je immers niet in de boeken. Die wordt vooral beschreven door de levenswandel van al die gewone Bruxellois.

De jonge maker Jaha Koo (32) komt met een fictief verhaal over de jonge Zuid-Koreaanse immigrant Noah. Zijn vader is een Kirogi Abba, een ganzenvader. Zijn vrouw en kinderen effenen de weg naar een betere toekomst in de VS, terwijl pap achterblijft om de kost te verdienen. De titel Lolling and rolling verwijst naar de moeilijkheden die Aziaten hebben om een rollende R te articuleren. (Het fenomeen dat ten grondslag ligt aan zoveel smakeloze Chinezen-grappen.) De Aziatische tijgermoeders en ganzenvaders laten zich echter niet snel ontmoedigen als het om de opvoeding van hun kroost gaat. Want de beheersing van de Engelse taal zien zij als een eerste cruciale stap op weg naar succes. Net als in China is hierdoor een uiterst lucratieve markt in Engelse taalcursussen en conversatielessen ontstaan. In 2012 ging er zo’n 4.5 biljoen dollar in rond. (Ter vergelijking: de totale Nederlandse onderwijsbegroting van 2015 bedroeg ‘slechts’ een slordige 36 miljoen.) Om het hun kindjes gemakkelijker te maken met de Angelsaksische tongbrekers laten ambitieuze ouders het frenulum onder de tong verwijderen. Die komt dan losser in de mond te liggen waardoor de rollende R een makkie wordt.

Aan de hand van deze nationale obsessie geeft Jaha Koo ons een kijkje in de recente geschiedenis van het Aziatisch schiereiland. Want na de Japanse koloniale bezetting die tot 1945 duurde, een bloedige burgeroorlog die resulteerde in de tweedeling van het land, en een militair regime dat stand hield tot 1989, moesten de Koreanen hun nationale identiteit opnieuw uitvinden. Net als in zoveel andere prille democratieën uitte zich dat in een romantisch verlangen naar het vrije Westen en een bijbehorende immigratiegolf naar de VS en andere Engelstalige landen. Het beheersen van de Britse taal is nog steeds het gouden toegangsticket naar het “the land of the free and the home of the brave.”

Connect, Kleine menselijke familieverhalen vanuit grotere verbanden. Van maandag 31 oktober tot en met dinsdag 8 november in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be