Schilderijen, muurtekeningen, fotografie, dans, theater, muziek, film, Marie van Vollenhoven (Amsterdam, 1983) heeft alle kunstdisciplines nodig om te spreken. “Mooie beelden zijn niet genoeg, ik wil communiceren met mensen.” door Judith Boessen
In je projecten gaat het vaak over de oneindigheid van het universum. Maar je maakt nu een filmisch portret over een vluchteling.
“Ik leerde Shahib tien jaar geleden kennen in de kroeg. De film Papieren Land gaat vooral over de waanzinnige bureaucratie waar hij en andere vluchtelingen in terecht komen. Dus de invalshoek is heel persoonlijk, maar uiteindelijk gaat het toch weer om een groot verborgen systeem.”
Dus je ziet het levensverhaal van Shahib als een afspiegeling van de universele queeste?
“Ja, dat is gewoon de kleine versie van de machten en krachten die ook in het universum de dienst uit maken. Ik zie het heelal als een voortdurend veranderende compositie. Dat streven naar harmonie zie je niet alleen op grote schaal, maar zit ook in de mens. Ik vermoed dat de grote universele wetmatigheden ook in de kleinste essentie zo werken.”
En wat is jouw rol dan? Ben jij de gelijkmaker?
“Ik zie mezelf inderdaad als iemand die probeert om de balans te herstellen. Dat verlangen leeft overigens bij veel kunstenaars. Je wilt mensen tot bewustzijn brengen. Maar ik ben hier zeer pragmatisch in. Als mensen thuis komen van mijn voorstelling en zin hebben om de volgende dag weer naar hun werk te gaan, ben ik dik tevreden.”
Dat is bescheiden.
“Ik vind het al heel wat als ik een bepaalde energie over kan brengen. Kijk om je heen, de wereld is complex en tegenstrijdig. Die laat zich niet in één voorstelling vatten.”
In 2012 maakte ik een voorstelling (Nanophony) die ging over natuurkundige theorieën. Want de Qantumtheorie, het Higgs-deeltje en nanotechnologie hebben de potentie om ons denken volledig om te draaien. Ik vind het de taak van de kunstenaar om zulke abstracte materie dichter bij het publiek te brengen. En de eerste stap vindt plaats op gevoelsniveau, pas daarna kun je zaken beginnen te begrijpen en je mengen in de discussie. Beeld leent zich heel goed om die vibratie over te brengen. Ik zie beeld dus niet alleen als louter vorm, maar eerder als een taal.”
Ik denk dat veel theatermakers beeld vooral opvatten als decor?
“Men kijkt inderdaad anders naar de rol van de maker, daar loop je wel tegenaan. Maar voor mijzelf is er geen verschil tussen wat ik doe als kunstenaar of als theatermaker. Op de kunstacademie wordt dikwijls verteld dat kunst vooral een individuele expressie is die in de afzondering van een atelier gemaakt wordt. Dat zit bij veel makers in hun systeem, terwijl het voor mij niet werkte. Alleen is ook maar alleen, dat is ook fijn, maar geeft niet dezelfde energie. Ik ben juist op zoek naar verbinding en contact.”
En die verbinding kun je gemakkelijker maken met je theaterprojecten?
“Ja, maar gek genoeg word ik juist in de podiumkunstenwereld niet altijd als theatermaker gezien of herkend, maar als een kunstenaar die iets met theater doet. Ik kan alleen maar benadrukken dat mijn werk méér is dan een vormonderzoek. Ik wil dat nog beter laten zien in de toekomst.”
Wat bedoelen ze dan met vormonderzoek?
“Ze zijn allicht niet gewend dat een maker zulke sterke ideeën heeft over de rol van het beeld in een voorstelling. Ik vind mijn installaties net zo belangrijk voor het stuk als het spel en de dialoog. Ik zie mijn animaties gewoonweg als één van de acteurs op de bühne.”
Ik dacht dat die discussie allang geslecht was?
“Ja, dat dacht ik ook. Maar het jargon van de theaterwereld verschilt van het idioom dat kunstenaars gebruiken om hun werk te beschrijven. Dat is echt een andere taal. In de kunstwereld wordt er bijvoorbeeld niet gestreefd naar een onmiddellijk effect. We gaan ervan uit dat indrukken moeten indalen voordat je er als mens iets mee kunt. Maar theatermakers willen dat het publiek na een voorstelling de deur uit gaat met nieuwe ideeën.”
Hoe doe jij dat dan?
“Tja, dat ben ik nog aan het leren. In ieder geval zijn mooie beelden niet genoeg, ik wil communiceren met mensen. Het is spannend dit te onderzoeken. Samen met talentontwikkelaar en coproducent VIAZUID ben ik zowel inhoudelijk als zakelijk grote stappen aan het zetten in mijn zeggingskracht als theatermaker. Een paar jaar geleden kwam ik erachter dat dit niet lukte met mijn schilderijen en installaties. Dat gevoel heeft geleid tot de eerste cross-over projecten met theater. Daardoor is het begonnen. En nu is dat officieel mijn ding.”
