Negen Afrikaanse dansers van pikzwart tot lichtbruin veroveren op dit moment de danspodia in de Nederlanden, in Europa, het Midden-Oosten en Amerika. De Limburgse choreograaf Thierry Smits geniet van het succes van zijn gezelschap Thor dat zijn twintigste verjaardag viert. “Laten we genieten van de multiculturaliteit, in een totaal vrijzinnige filosofie en weg van alle religieuze symbolen.” door Tuur Devens
Thierry Smits. Limburger van geboorte (1963, Koersel, onder de walmen van de mijn van Beringen waar zijn vader kompel was), danser, choreograaf. Smits is de Vlaamse choreograaf van Wallonië, zijn gezelschap wordt gesubsidieerd door de Franstalige Gemeenschap, en zijn ateliers en dansstudio liggen in Brussel. De site van zijn gezelschap Compagnie Thor is tweetalig: Frans en Engels. Geen Nederlands.
In ‘zijn’ Wallonië werd Smits in 1998 gelauwerd met de prestigieuze Océ-podiumprijs, drie jaar geleden kreeg hij van de Waalse pers de Prix de la Critique voor V-Nightmares, een productie die in Vlaanderen niet aan het hart gedrukt werd. Andere producties weer wel, zoals zijn dansvoorstellingen voor kinderen bij Het Paleis (Antwerpen) en twee jaar geleden ook D’Orient, een dansende ode aan de Oosterse eenvoud en luister.
Thierry Smits schuwt de extremen niet. Als adolescent was hij totaalweigeraar (herinnert u zich na de provo’s en de hippies de punkbeweging en de anarchistische autonomen!) en ‘vluchtte’ naar Parijs. Hij volgt er dansopleidingen, werkt in hotels, danst in cabarets, geniet van het leven. Voor een jong Limburgs provinciaaltje is het Parijs van de jaren tachtig een plek waar alle geneugten samenvallen. Hij leert er de Franse moderne dans kennen, hij voelt zich gelukkig in de culturele smeltkroes, hij gaat op in de gay scene. Als hij in 1985 met de trein naar België terugkeert voor een stiekem bezoekje, wordt hij opgepakt en vliegt alsnog voor desertie de bak in. Wanneer medisch onderzoek uitwijst dat hij seropositief is, wordt hij vrijgelaten.
In zijn danswerk komen de thema’s van homoseksualiteit en aids en het gebrek aan politieke visie daarop de ene keer explicieter dan de andere keer aan bod. Twintig jaar geleden haalt zijn solo La grace du tombeur de internationale pers, en krijgt hij ook in eigen land erkenning. Zijn in 1990 opgerichte Compagnie Thor staat meteen op de kaart.
Vrijwel elk seizoen komt Thor met een nieuwe productie. Inspiratie haalde Thierry Smits uit oude en nieuwe mythes over Icarus, Eros, de kruisiging van Christus, de Graal, Faust, uit de beeldende kunst van Caravaggio, Francis Bacon, Robert Mapplethorpe. In zijn werken exploreert hij – heel eclectisch – de val van het lichaam, het verval van het lichaam, maar laat hij het publiek ook genieten van het speelse genot dat dans biedt, en graaft hij naar de banden tussen mystiek en erotiek, tussen sacraliteit en lichamelijkheid. Smits: “De zeer strakke esthetische vorm is voor mij essentieel. Ik geloof dat je daarmee alles kunt vertellen. Een heel positief verhaal, zoals nu, of een negatief verhaal. Alles in de voorstelling moet uitgepuurd en beheerst zijn.”
Zijn producties overstijgen een alledaagsheid, maar gaan maatschappelijke en politieke thema’s niet uit de weg. In zijn dans-opera Reliefs d’un banquet (2004) op basis van Cheap Imitation van John Cage en Socrate van Eric Satie kaart hij de problematiek aan van politieke keuzes maken. “Ik kon toen niet anders”, zegt Smits. “In deze tijd, in deze politieke en maatschappelijke constellatie met de opkomst van extreemrechts, de verrechtsing, de intolerantie, het terrorisme, dan kun je niet zwijgen. Dat zou totaal immoreel zijn.”
De nieuwe productie To the Ones I Love oogt op het eerste zicht vrijblijvend , maar is het niet. Smits: “Ik wil met deze verjaardagsproductie een positief signaal geven. De voorstelling is smooth, de scènes verlopen heel vlot, het zijn mooie gasten die dansen. Ze geven een dansant beeld van de wereld waarin we nu zitten. We leven in een interculturele maatschappij en we moeten ons daar bewust van zijn. Noch racisme, noch terugplooien op je zelf heeft enig nut. Laten we dus genieten van de multiculturaliteit, in een totaal vrijzinnige filosofie en weg van alle religieuze symbolen.
Het is een verzameling van mensen, afkomstig van het Afrikaanse continent, tegen een witte scenografie, en die laat ik dansen en zich vermaken op muziek die een exponent is van de westerse cultuur. Ik heb voor Bach gekozen. Vooral zijn profane muziek. Je zult geen mis van Bach horen!”
Intussen bereidt Smits alweer een nieuwe productie voor, Sacrified. “Wat houdt een offer vandaag de dag in?” Hij zit nog in de onderzoeksfase, nog maar enkele sommige scènes zijn al helemaal af. “Het zal gaan over het lijden, meer nog: over de absolute nutteloosheid van het lijden!”
To the Ones I Love door Compagnie Thor. Op 4/2 in De Velinx Tongeren. Verder nog te zien o.a. Turnhout, Arnhem, Utrecht, Bielefeld, Brussel. Het boek Thierry Smits Le corps sous tensions bevat een overzicht van twintig jaar Compagnie Thor. Editions Alternatives Théâtrales, 2010. www.thor.be
