Toekomstdromen in een wereld in crisis

Met Longen toont Zorba Huisman tijdens festival Cultura Nova een ontroerend liefdesverhaal van een generatie in vertwijfeling. ‘Hoeveel rottigheid er ook is in de wereld, ik denk oprecht dat het een prachtig bestaan is’.

Longen, de nieuwe voorstelling van regisseur Zorba Huisman is een dialoog tussen twee geliefden die worstelen met de vraag of ze een kind op deze wereld willen zetten. De tekst, in 2011 geschreven door de Duncan MacMillan, is bezaaid met confrontaties tussen droom en werkelijkheid, tussen liefde, oergevoel en onontkoombare feiten als de klimaatcrisis. 

De thematiek van Longen houdt Zorba Huisman (Heerlen, 1996) ook persoonlijk bezig. ‘Ik las de tekst voor het eerst in de week dat de oorlog tussen Rusland en Oekraïne uitbrak. Op dat moment speelde er in mijn persoonlijke leven ook iets; ik moest geopereerd worden en het leek onzeker of ik nog kinderen zou kunnen krijgen. Toen ik die oorlogsbeelden keer op keer zag, voelde ik bijna opluchting. Ik dacht: als mensen elkaar dit kunnen aandoen, dan wil ik misschien niet eens een kind op deze wereld zetten.’

Na een geslaagde operatie bleek het vraagstuk kinderen weer voor haar open te liggen. Toch herkent ze de twijfels bij veel van haar generatiegenoten. ‘Het is bizar dat er zo’n botsing plaatsvindt tussen je oerinstinct en rationele gedachten over wat er in de wereld aan de hand is. Ik wil niets liever dan moeder worden, maar het is zo droevig dat we daar nu zoveel voorwaarden aan moeten stellen. Worden er geen kernwapens ingezet, hoe gaat het met het klimaat, al dat soort vragen. Toch heb ik ook het gevoel dat er een enorme kracht zit in iemand op de wereld zetten en de juiste normen en waarden meegegeven. Wat laat je na? Daar gaat Longen ook over.’ 

Huisman realiseert zich dat de generaties vóór haar minder stil hoefden te staan bij hun keuzes. ‘Ik wil absoluut niet met vingers wijzen, maar wel het gesprek op gang brengen en laten zien wat een enorme verantwoordelijkheid we in deze tijd hebben. Tegelijkertijd realiseer ik me dat behalve politieke en klimatologische gebeurtenissen ook heel persoonlijke afwegingen achter zo’n keuze zitten. Dat merk ik ook in de gesprekken met mijn acteurs.’ Longen wordt gespeeld door Frieda Barnhard (ook te zien als verloskundige in de NPO-serie Dag en nacht) en Nick Renzo Garcia (onder andere De kersentuin van Toneelgroep Maastricht). 

Zorba Huisman: ‘Ik wil niets liever dan moeder worden, maar het is zo droevig dat
we daar nu zoveel voorwaarden aan moeten stellen.’ foto Guy Houben

Familiedynamieken en omgaan met het lot spelen een belangrijke rol in Huismans werk, bijvoorbeeld in de documentaires Claiming to Be the Original (2018), over haar moeder die door een blessure haar muziekcarrière moet beëindigen, en Zusters (2023), over Oekraïense vrouwen en kinderen die worden opgevangen in een Heerlens klooster. ‘Je hebt geen enkele hand in het feit dat je wordt geboren, maar vanaf dat moment moet je wel leren omgaan met wat je overkomt. Daarin zoeken we allemaal naar het zijn van een goed mens.’

Tussen haar eigen producties door werkt Huisman als regieassistent voor Internationaal Theater Amsterdam. Ze is net klaar met Penthesilea en volgend jaar werkt ze mee aan De wetten, naar de debuutroman van Connie Palmen. Ze heeft een voorliefde voor klassieke werken, zegt ze. ‘Ik ben opgegroeid met Oscar Wilde, Kafka, Shakespeare en Arthur Miller. Mijn ouders hebben erg hun best gedaan ons daarmee te voeden. Bij Duncan MacMillan herken ik veel referenties en emotionele impasses uit het klassieke repertoire. Er zit bijvoorbeeld een tragisch moment in Longen dat voor mij net zo heftig voelt als een koningsmoord in Shakespeare.’

Longen gaat in première tijdens festival Cultura Nova. Voor het eerst is Huismans eigen stichting NOX de producent. ‘NOX is voortgekomen uit de wens om een bepaalde onafhankelijkheid te hebben als jonge maker. Ik heb het geluk verbonden te zijn met talentontiwkkelingsorganisatie VIA ZUID, Cultura Nova en Toneelgroep Maastricht, maar wat ik nog mis is een eigen team. Dat ben ik nu stapsgewijs aan het vormen. Het liefst zou ik op termijn een productiehuis van verschillende makers creëren.’

Van MacMillan moet Longen gespeeld worden zonder muziek, decor en licht. ‘Ik ben dus volledig overgeleverd aan de acteurs. Ik snap dat, want zo wordt het heel puur een gesprek tussen twee mensen. Ik heb een locatie gekozen die daarbij mooi past: de eerste verdieping van het Glaspaleis in Heerlen. Ik geloof dat een voorstelling veel meer binnenkomt in een esthetisch-harmonieus geheel. Ik hoop dat het publiek zich bewust wordt van de verantwoordelijkheid van ons bestaan, maar ook van de kracht van liefde en zelfbehoud. Het grootste voorrecht in mijn eigen bestaan is dat ik omringd ben met mensen die mij hebben geleerd hoe mooi het leven kan zijn.’

Longen is te zien van 27 t/m 31 augustus tijdens festival Cultura Nova in Heerlen. viazuid.com