Dat tradities een mens kunnen vastnagelen aan zijn lot weet Danny Ronaldo, de jongste telg uit een roemrijke circusgeslacht, als geen ander. Fidelius Fortibus gaat over het vastklampen aan het verleden en het veroveren van een plek in het heden. DOOR JUDITH BOESSEN

Sommige familiekronieken lezen als een schelmenroman. Zo ook de geschiedenis van Circus Ronaldo die al zes generaties circusartiesten voortbrengt. Het begon allemaal begin negentiende eeuw toen een vijftienjarige knaap uit Gent besloot om spoorslags van huis weg te lopen. Hij liep de straat uit, de muziek achterna. In het spoor van een bonte stoet jongleurs, dierentemmers en bolderkarren besloot hij zijn geluk te beproeven en begon onderaan de ladder als paardenknecht. Maar in korte tijd wist deze durfal zich op te werken tot een van de beste acrobaten van zijn tijd. Hij schopte het zelfs tot ster van het keizerlijke tsarencircus van Alexander II in Sint Petersburg. De naam van deze vermetele vlegel was Adolf Vandenberghe en hij is de stamvader van Circus Ronaldo.

Fidelius Fortibus betekent trouw aan hen die dapper zijn. Maar in de voorstelling zien we toch vooral iemand worstelen met zijn verleden?
“Ik speel de laatste overgebleven clown die weigert te vertrekken nadat iedereen rond hem heen gestorven is. Als eerbetoon heeft hij in de piste tombes gemaakt voor de ballerina, de jongleur en andere leden van zijn circusfamilie. Hij weigert wanhopig de realiteit onder ogen te komen en speelt nog steeds zijn rol in een schouwspel dat lang geleden al aan zijn einde is gekomen.”

The show must go on?
“Alle oude artiestenfamilies hebben die erecode diep in hun DNA zitten: nooit opgeven, altijd doorgaan, wat er ook gebeurt. Die mentaliteit is de voornaamste reden dat Circus Ronaldo na bijna twee eeuwen nog steeds bestaat. Maar we hebben ons voor Fidelius Fortibus ook laten inspireren door het onwaarschijnlijke relaas van Hiroo Onoda, een Japanse soldaat die bijna dertig jaar na de capitulatie nog steeds stand hield in het oerwoud van een Filipijns eiland. Hij gaf zich pas in 1974 over toen zijn voormalige commandant afreisde naar de jungle van Lubang en hem persoonlijk het bevel gaf. De man bleef tegen beter weten in trouw aan het keizerlijke Nippon.”

Hij is net als jouw personage trouw aan het verleden, tegen beter weten in?
“Ja, dat is precies de kern van Fidelius Fortibus. We zien een personage dat niet los komt van de tradities die hem gevormd hebben. Maar gedurende de voorstelling gebeurt dat dan toch. Als ik opkom roep ik ‘no spettacolo’ en probeer het publiek weg te jagen, maar dat lukt natuurlijk niet. En stukje bij beetje besluit de clown dan toch maar zijn kunsten te vertonen. De helft van zijn trucs mislukt jammerlijk, maar juist in dat menselijk falen zit is de basis voor iedere volgende scène. Want door de aanmoediging van het publiek durft de clown zichzelf te tonen in al zijn onvolmaaktheden.”

Dus het leven is vallen en opstaan?
“Heel veel angst en leed zijn terug te voeren hierop: mensen blijven dolen in het verleden omdat ze niet bij machte zijn om hun heden vorm te geven. Ik ben er de man niet naar om mijn publiek te dicteren hoe ze hun leven moeten leiden. Uit ervaring weet ik dat samen lachen mensen echt kan verbinden. Dat hoeft geen lachen, gieren, brullen te zijn hoor, het kan ook een stille glimlach zijn. Mijn stukken gaan daarom vaak over diepmenselijke waarheden die horen bij la condition humaine. Dat is dikwijls een beetje triest maar ook herkenbaar en daardoor grappig.”

Jouw voorstelling draait letterlijk rond onder allegorische attributen van overleden circusartiesten: een hoge hoed voor de directeur, een paar ballen voor de jongleur en een vaasje bloemen voor de ballerina. Hoe kwam je aan die spullen?
“Dat is dan weer het mooie van traditie. Ik ben samen met mijn broer erfgenaam van een heel arsenaal aan rekwisieten die al decennia lang in de familie circuleren. Voor mij was het dan ook vanzelfsprekend om hieruit te putten, want aan ieder voorwerp kleeft een verhaal. Het zijn niet zomaar wat spullen, maar attributen die ik al van kindsbeen af koester. Dat maakt het spel waarachtig, voor mezelf maar ook voor het publiek.”

Fidelius Fortibus is je eerste solo voostelling. Hoe was het om alleen in de piste te staan?
“Gewaagd! Want er is niemand om op terug te vallen tijdens de voorstelling. Circus is bij uitstek een teamprestatie waarbij je voortdurend gespitst bent op je medespelers. Zeker bij acrobatiek is dat cruciaal. Het is een beetje gelijk voetbal waarbij je ook steeds denkt: moet ik passen of trappen. Maar ik ben niet bang om risico’s te nemen, dus meestal geef ik een ferme schop tegen die bal.”

Fidelius Fortibus van Circus Ronaldo maakt deel uit van de eerste editie van circusfestival CIRQ’ CITÉ dat georganiseerd wordt door C-Mine cultuurcentrum.
Van 6 tot 10 september kun je naar Circus Ronaldo en op 9 en 10 september is er gratis circus / workshops / installaties in de Genkse wijk Termien. c-minecultuurcentrum.be