Exact een kwart eeuw geleden richtte een dominee een revolver op het hart van zijn zoon. Het was het dramatische einde van een noodlotstragedie, het leven van soulzanger Marvin Gaye. “Father, father, father we don’t need to escalate.”

Tussen God en geilheid

Father, father, father we don’t need to escalate
You see, war is not the answer
For only love can conquer hate

(uit: What’s Going On)
Met What’s Going On vond Marvin Gaye zichzelf begin jaren zeventig opnieuw uit. Motown-platenbaas Berry Gordy kreeg de plaat te horen en wist het zeker: dit was het slechtste dat hij ooit had gehoord. Het was aan de koppigheid van Gaye te danken dat de concept-lp er toch kwam. A Stubborn Kind of Fellow, had Gordy hem in de jaren zestig al eens laten zingen, een eigenwijze knaap, en daar was geen woord aan gelogen.

Gaye kreeg gelijk: What’s Going On verkocht beter dan welke Motown-plaat daarvoor. Tot op de dag van vandaag is de langspeler vaste klant in lijstjes met de beste albums aller tijden, niet zelden op de eerste plaats. Toch is de aarzeling van Gordy achteraf begrijpelijk. Zijn Hitsville U.S.A. was groot geworden met het aan de lopende band afleveren van onweerstaanbare niks-aan-de-hand-muziek. En dan wierp hét sekssymbool uit zijn stal zich plotseling op als bewogen chroniqueur van zijn tijd. Gaye – in gedachten verzonken en in de stromende regen op de hoes – voer in jazzy, zwaar percussieve arrangementen uit tegen de Vietnam-oorlog en de milieuverontreiniging. Tegenover de strenge, veroordelende God van veel Amerikaanse christenen zette Gaye zijn flower-power-opperwezen in het nummer God Is Love. Ook in de aan het begin van dit artikel afgedrukte passage uit het titelnummer richt hij zich, terwijl zijn broer Frankie vecht in Azië, rechtstreeks tot Hem: kan het niet ophouden?
Dertien jaar later kregen de tekstregels een andere betekenis. Dankzij Sexual Healing was Marvin Gaye op zijn 44ste weer helemaal terug in beeld, maar van oprecht genieten kwam het niet. De zanger was niet alleen zwaar drugsverslaafd, maar ook paranoïde. Men wilde hem vermoorden, was zijn overtuiging. Gaye trok zich terug in het huis van zijn ouders, waar hij meestentijds als een zombie leefde op zijn kamer. Hij deed zijn vader een wapen cadeau, als geste voor het gastheerschap en ter bescherming tegen vermeende belagers.

Op zondag 1 april 1984, de dag voor zijn 45ste verjaardag, ging het fout. De zwaar drinkende vader Gaye joeg achter zijn vrouw aan, omdat hij een brief niet kon vinden. Zij zocht bescherming bij haar zoon, die pa zijn kamer uitsloeg. Gaye senior kwam terug met onder meer het wapen dat hij van zijn zoon had gekregen om deze belediging te wreken met een definitieve daad.
I come of heart, come on, get down
There’s only 3 things for sure:
Taxes, death and trouble
Tussen de klassieker What’s Going On en het moment dat hij begin jaren tachtig op de vlucht voor drugs- en belastingproblemen in het Belgische Oostende belandde, ligt Marvin Gayes beste decennium. In de jaren zestig leverde hij een aantal ijzersterke singles (zoals zijn onovertroffen versie van I Heard It Trough the Grapevine) en hyper-romantische duetten met zangeressen af, maar de studioalbums uit de jaren zeventig gelden tot op de dag van vandaag als de standaard voor kwaliteitssoul. Na What’s Going On volgden twee wat meer op de onderbuik gerichte albums, Let’s Get It On (1973) en I Want You (1976), de onderschatte soundtrack voor de blaxpoitation-film Trouble Man (1972) en het bitterzoete Here My Dear (1978). De laatste plaat, gemaakt ter voldoening van de alimentatie aan zijn ex-vrouw Anna Gordy, de zus van Motown-baas Berry, is de getuigenis van een verscheurd huwelijk.
Zijn thematiek, zijn gelaagd opgenomen vocalen, zijn orkestratie, zijn jazzy touch, de echo’s ervan zijn terug te horen in veel hedendaagse soul en hiphop. Tal van zangers en muzikanten noemen Gaye als grote voorbeeld. Sommigen lijken zelfs naar zijn voorbeeld gestyled: leg foto’s van Gaye naast die van John Legend, Common of de Nederlandse Alain Clarke en de overeenkomsten in haardracht en kledingstijl zijn treffend. Gayes muziek is echter zelden overtroffen. Waar veel soul uitglijdt over de zelf geproduceerde slijmerigheid, klinken What’s Going On en de daarop volgende albums, hoe zwaar geproduceerd ook, doorleefd, oprecht en tijdloos.
Marvin Gaye was een gekwelde geest. Getekend door de mishandelingen door zijn vader in zijn jeugd. Genietend van de geneugten van het sterrendom via overdoses vrouwen en drugs, maar tegelijkertijd verlegen met zichzelf op het podium. De vroegste soul was gospel waar de liefde voor God plotseling op het meisje werd geprojecteerd. Zangers als Sam Cooke en Ray Charles (een titel als Hallelujah, I Love Her So spreekt boekdelen) werden er groot mee, maar door de traditionele achterban er ook om verfoeid. Zij waren verworden tot werktuigen van de duivel en zouden hun gerechte straf niet ontlopen. Bij Gaye liep die waterscheiding dwars door zijn persoonlijkheid. Zijn leven lang was hij verscheurd tussen God en geilheid. Alleen in zijn muziek versmolten die twee werelden.
If I should die tonight
Tho’ it’d be far before my time
I won’t die blue, sugar
‘Cause I’ve known you
(Uit: If I should die tonight)

Marvin Gaye op de hoes van zijn klassieke album What’s Going On. foto Motown