Twee soorten vrijheid

Nu alle beperkingen in het kader van corona zijn opgeheven moeten we met zijn allen weer wennen aan onze herwonnen vrijheid. En dat blijkt nog niet zo eenvoudig te zijn. Zelf voelde ik me de eerste dagen op kantoor en in de winkel best wel ‘naakt’ zonder mondkapje, maar dat gevoel was gelukkig snel over. Wat ik wel nog ingewikkeld vind: Steeds als je iemand tegenkomt moet je eerst de inschatting maken of diegene wil worden begroet met een buiging, een elleboogje, een boksbeweging, het schudden van de hand, een knuffel, of ‘gewoon’ drie kussen. Vaak draait het uit op een beetje van alles, waardoor zo’n begroeting iets krijgt van de gecodeerde lichaamstaal van een bepaalde straatcultuur, of een van generatie op generatie overgeleverd tribaal ritueel. 

Een elleboogje, een knuffel of gewoon drie kussen?

Als dat onhandige gestuntel eenmaal achter de rug is lijkt de euforie geen grenzen te kennen. De eerste tentoonstellingsopening zonder restricties die we weer hebben mogen organiseren in het Bonnefanten was zo drukbezocht dat je je nauwelijks nog kon voorstellen dat er kortgeleden nog een anderhalve meter regime heerste. Hetzelfde geldt voor de Museumnacht Maastricht, die na twee uitgestelde edities begin april eindelijk weer plaatsvond en die met meer dan vijfduizend bezoekers drukker dan ooit was. Ondertussen lijkt met de Biënnale van Venetië en de Documenta in Kassel op het programma het feest deze zomer compleet te worden voor alle kunstliefhebbers. 

Helaas is er bij al die uitbundigheid ook een keerzijde. Die gaat over de gêne en de schroom die ik voel naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne. Ik besef dat de verloren vrijheid als gevolg van de corona beperkingen niets is vergeleken met de verloren vrijheid als gevolg van het oorlogsgeweld dat families uiteengerukt heeft en van hun huis en haard verdreven. Het zijn twee crises van een totaal verschillende orde, toch zit er voor mij een belangrijke overeenkomst: Ze laten ons beseffen dat het kunnen vieren van de kunst allerminst vanzelfsprekend is. We zien hoe kwetsbaar de vrijheid is die onze beschaving in staat stelt om kunst voort te brengen én om daarvan te kunnen genieten. 

STIJN HUIJTS

Timo de Rijk, directeur van het Design Museum Den Bosch, en Hans Gubbels, directeur van Discovery Museum Kerkrade, schrijven op deze plek bij toerbeurt over design en andere zaken.