Dansgezelschap United Cowboys of (United-C) pionierde met gedurfde, multidisciplinaire performances, en maakte internationaal furore. In 2018 bestaat het Eindhovense gezelschap 25 jaar. Dat wordt gevierd met twee bijzondere voorstellingen in het Parktheater. Door Dieter van den Bergh

Burn 2017. foto Hans Spiegelaar

Ze keken wel even raar op bij de douane. Wat moesten die Hollanders met die honderden kapotte bierglazen in hun bagage? “Leg maar ‘s uit dat daar een naakte danseres omheen moest gaan dansen”, lacht Maarten van der Put, regisseur van United-C. Hun legendarische Glass Perfomance uit 2008 – succesvol in onder meer Nederland, Frankrijk, Italië, Tsjechië en Canada – is een iconisch stuk, vindt hij. En exemplarisch voor de dwarsdenkers van ‘live-art’-gezelschap United-C dat in 2018 25 jaar bestaat.

Glasperformance 2007. foto Maarten van der Put

Choreografe Pauline Roelants en Maarten van der Put, beiden getogen in Eindhoven, ontmoetten elkaar in de Randstad. Zij zat op de dansacademie in Amsterdam, hij op de kunstacademie in Den Haag. Voor haar afstudeerproject zocht Pauline een filmer. Dat werd Maarten dus. Met een camera “zo groot als een doos wijn”. Pauline: “Zó’n toeter, zag er zeer imposant uit.”
Wat gebeurt er als je kunstenaars bij elkaar brengt, dat was de insteek, zegt Pauline. “Eigenlijk precies wat we nu nog aan het onderzoeken zijn.”

Lust for Life 2013. foto Maarten van der Put

Samen kwamen ze na hun studie terug naar Eindhoven. “Hier hadden we meer mogelijkheden om ons te ontwikkelen, qua accommodatie, maar ook qua eigen identiteit.” De ‘Bergruimte’ aan de Kleine Berg werd de uitvalsbasis, in de tijd dat ook Ivo Van Hove er nog zat met Het Zuidelijk Toneel, en die geregeld met de Cowboys samenwerkte. Pauline: “We zijn in Eindhoven meteen omarmd, ook door de gemeente.” Maarten: “Eindhoven ligt precies tussen Brussel, Antwerpen, Keulen en Amsterdam in, steden waar we veel werken.”
In de jaren 80 liftte United-C mee op de ‘Vlaamse golf’, met roemruchte (dans)makers als Jan Fabre, Jan Lauwers en Anne Teresa de Keersmaeker. Maarten: ‘’Wij voelden ons verwant, en voor de Randstad waren wij als Brabanders ook halve Belgen.”
Verwantschap is er ook met tegendraadse artiesten als Marina Abramovi , kunstenaar Paul McCarthy en fotografe Nan Goldin. Pauline: “We encourage artistic risk, is ons motto. We zoeken voortdurend naar het onbekende en willen zo waarachtig mogelijk in het moment staan.” Maarten: ‘Ultieme doel is om telkens een wereld te creëren die nog niet bestaat.”
Theaterconventies lappen de Cowboys gretig aan hun laars. Weg met de traditionele setting. Dit resulteerde onder meer in de unieke Biotoop, een installatie waar dans, performance en muziek samenkomen en waar het publiek om heen kan lopen. Of gewoon voor mag gaan zitten. Een voorstelling als een atelier, waarin je de ontwikkelingen als publiek van dichtbij kunt volgen. Maarten: “Je kunt op je eigen tempo lopen en kijken, eigenlijk je eigen film editen.” Moderne happenings zijn het.
Schoolvoorbeeld van een geslaagde biotoop was in 2014 Burn, een voorstelling van 4,5 (!) uur rond een geïmproviseerde live-mix van muziek, beeldende kunst, film en dans, waarbij het publiek overigens ook “heus wel even een ommetje mocht gaan maken.”
Maarten: “Soms zijn mensen bang dat ze mee moeten doen. Maar niet gevreesd: we houden niet van interactie. Het publiek is een avondje uit, wij zijn de performers. Laten we dat vooral gescheiden houden.”

Burn 2014. foto Hans Spiegelaar

“Yes, lekker blote vrouwen kijken!”, riep iemand ooit verlekkerd voordat hij naar een voorstelling van United-C ging. Het gezelschap heeft inderdaad een naam op te houden als het gaat over naakt. Pauline: ‘’Waarom zoveel naakt?”, vragen mensen soms. Waarom niet, antwoorden we dan. Het is voor ons geen issue meer, maar een vanzelfsprekendheid. We zijn zeer fysiek gericht, dan werkt naakt het best. Niet om te provoceren, maar om emotie te creëren, de echte ziel naar buiten te brengen. Dat werkt niet met kleren aan.”
Maarten: “Waarom hebben de beelden van Rodin geen kleren aan? Precies. We willen terug naar de naakte waarheid, die zowel ruig als zacht is.” Pauline: “De kracht en de kwetsbaarheid van de naakte danser brengt schoonheid en troost.” Maarten: “Onze naaktheid heeft niets met banale porno te maken, dat erg in de mode is. Dat staat net zo ver van ons af als traditioneel toneel.”

Match 2017. foto Tuur Uyttenhove

Op 19 en 20 januari neemt United-C de Philipszaal van het Parktheater over en krijgt de volledige vrijheid om het in te richten als ‘locatietheater’. Het publiek kan een Best of verwachten, met stukken uit classics als Lust for Life en Burn. Maar er wordt ook gewerkt aan een fonkelnieuwe performance: Duende. Pauline: “Behalve de vaste kern internationale dansers waar we al jaren mee werken, hebben we 150 oud-Cowboys uitgenodigd. Zij nemen trouwens ook weer wat mini-Cowboys mee, kinderen die er zonder United-C niet geweest zouden zijn, haha.”

Burn 2016. foto Hans Spiegelaar

United Cowboys. We want more. Op 19 januari en zaterdag 20 januari, om 20.30 uur in Parktheater Eindhoven. Aan het begin van een ieder nieuw seizoen organiseert United-C ook steeds Seasoning: een weekend vol live-performances in haar pand aan de Kleine Berg. unitedcowboys.net, parktheater.nl