Dat hedendaagse kunst bijna per definitie onbegrijpelijk is, is een misverstand. Sterke beelden, catchy muziek en een bizar brouwsel van zang, dans, psychedelische rock en beeldende kunst van Lara Schnitger en My Barbarian vormen het bewijs. En dat gezeur over high en low, daar moesten we maar eens mee stoppen.

Van Abba tot Zappa, en alles ertussenin

Al het gesomber over Amerikaans cultuurimperialisme ten spijt, gaapt er nog steeds een oceaan tussen de Oude en de Nieuwe Wereld. Het Europese kunstdebat bijvoorbeeld is bijna nergens vergelijkbaar met het Amerikaanse.

Neem de tegenstelling tussen high and low, tussen ‘hoge’ en ‘lage’ kunst, waar in Nederland al jaren vruchteloos over wordt gesoebat. “In de VS is dat helemaal geen thema”, zegt Alexandro Segade. “We hebben acht jaar conservatieve regering achter de rug, dan debatteer je over andere zaken. Trouwens, in de ogen van deze machthebbers is kunst bijna per definitie verdacht.” Voor een Amerikaanse kunstenaar anno 2008 is de politieke tegenstelling de enige die er werkelijk toe doet.
Segade is het brein achter My Barbarian, een Amerikaans trio dat zang en dans, theater, literatuur, performance art, psychedelische rock en beeldende kunst mengt tot een bizar, betoverend brouwsel. Een maand geleden was Segade (San Diego, 1973) in Nederland voor een voorstelling in museum Het Domein in Sittard. De videoregistratie daarvan maakt deel uit van de expositie Dance Witches Dance van Lara Schnitger.
Twee dagen later zat hij er aan bij een debat over de performance die een come back maakt. Al snel werd het debat teruggebracht tot tegenstellingen, zoals de vraag of performance art nu bij beeldende kunst thuishoort of bij theater. Alexandro Segade vindt de tegenstelling “pointless.” Gejongleer met definities en een richtingenstrijd tussen instituties, daar krijg je een Amerikaanse kunstenaar niet warm voor. De producties van My Barbarian willen de tegenstellingen juist verzoenen, of beter nog: eraan ontstijgen. Zoals Christopher Knight in oktober 2006 schreef in de Los Angeles Times: “Al die afzonderlijke bewegingen waarover je leerde bij kunstgeschiedenis? Ze zijn al lang verdwenen. Tegenwoordig draait alles om diversiteit – en kwaliteit natuurlijk.”
Kort nadat ze in 2000 naar Los Angeles was verhuisd, leerde Lara Schnitger de leden van My Barbarian kennen. “Het begon allemaal in Mexico, met het zingen van liedjes bij een kampvuur”, zegt Schnitger. Het klikte, zoals ook hun opvattingen over kunst bij elkaar pasten. “Zij mengen hun ideeën met bestaande clichés, dat doe ik ook. Soms is het feministisch, seksistisch, racistisch… er zit weinig hiërarchie in, net als bij mij. Het is kunst die ontstaat zonder plan. Daardoor heeft het werk een soort tijdelijkheid in zich.”
Dance Witches Dance in Het Domein is de eerste solo tentoonstelling in Nederland van Lara Schnitger (Haarlem, 1969) die furore maakt met doeksculpturen: om houten frames gespannen textiel. Op het eerste gezicht zijn ze robuust, maar bij nader inzien breekbaar en zitten ze vol subtiliteiten. Hun contouren doen denken aan mensen. Door de titel denk je aan heksen, maar in Sittard is ook een zich behaagziek uitrekkende potloodventer te zien. En het textielloze beeld Be bad, een kluwen megalucifers, sm-gadgets en pornografische foto’s.
De suggestie bij veel vormen van beeldende kunst is die van stills, twee- dan wel driedimensionaal, die elk moment tot leven kunnen komen. My Barbarian laat dat bij de sculpturen van Schnitger gebeuren, met de – vaak schaamteloze – uitvergroting als handelsmerk. Bij een optreden van de drie Amerikanen verliezen begrippen als camp en over the top hun betekenis. In Dance Witches Dance geven ze een show waarin Schnitgers meer dan manshoge heksenbeelden Bomber Lady, Ceila en Bejing Bitch tot leven worden gewekt.
Wie optreden of video bij Dance Witches Dance heeft gezien, hoort de catchy melodie van The Only One, op een ‘orakeltekst’ van Lara Schnitger, nog dagenlang door zijn hoofd zingen. Het dociele deuntje lijkt een als muzikaal souvenir verpakt statement: hedendaagse kunst is niet per definitie ongrijpbaar en onbegrijpelijk.
Alles komt voorbij, van Abba tot Zappa. Maar evenzogoed Faust, Frank Sinatra, you name it…
Zonder voorkennis en kunsthistorische kennis is veel actuele kunst volstrekt onbegrijpelijk, luidde een tijdens het Domein-debat opgeworpen stelling. Tenzij het om onverwoestbare beelden gaat die zich ook zonder context aan je vastklampen, luidde het verweer. Willekeurige voorbeelden: de stap in de ruimte van Yves Klein, de huilende Bas-Jan Ader of de met een coyote in een kooi bivakkerende Joseph Beuys.
Dance Witches Dance laat zien dat toegankelijkheid diverse gedaanten kent. Zoals de combinatie van sterke stills, zoals de sculpturen van Schnitger, en theatrale dynamiek: een show van My Barbarian. Het eindresultaat is eigenwijs, vermakelijk en gedenkwaardig. En thuisgekomen trek je die onverwoestbare platen van Frank Zappa nog eens uit de kast.

Kader
Broekjes voor één dag

Twee dagen na de opening van Dance Witches Dance bleken cruciale lichaamsdelen op de pornografische foto’s in het kunstwerk Be bad ‘afgeplakt’ met papieren broekjes. Het was de dag van de Rosa-processie, museum Het Domein is dan gratis toegankelijk. Al te expliciete beelden kunnen dan zomaar onder ogen komen van jonge kinderen, vreesde de educatieve afdeling. Kunstenares Lara Schnitger, zuchtend: “Omdat het voor één dag was, heb ik gezegd: vooruit dan maar.”

Dance Witches Dance, solotentoonstelling van Lara Schnitger, en videoregistratie met My Barbarian. Museum Het Domein, Sittard, t/m 30 november. www.hetdomein.nl