Gedurende de jaren dertig, pendelt fotograaf Werner Mantz (1901-1983) tussen zijn geboortestad Keulen en Maastricht, in de hoop dat het opkomende nazisme alsnog de kop zal worden ingedrukt. Het tegendeel blijkt waar, Mantz ontvlucht zijn vaderland en vestigt zich in Maastricht. Rond 1938 fotografeert hij in opdracht de monumentale mijngebouwen in en rond Heerlen, dat dan een ongekende bloeiperiode doormaakt.
Foto: Werner Mantz/RCHL
Kort voor zijn dood wordt Mantz herontdekt. In 1977, tijdens Documenta 6, de kunstmanifestatie in Kassel die 350.000 bezoekers trekt, wordt Mantz’ mijnfotografie getoond als autonome kunst. De befaamde industriefotografen Bernd en Hilla Becher noemen hem als voorganger.
Bij het overdragen van Mantz’ nalatenschap aan het Nederlands Fotomuseum in 2000 ontdekt zijn zoon Clément dat de negatieven en contactafdrukken van de mijnfoto’s nog intact zijn. Afgelopen jaar kwamen bij het voorbereiden van de tentoonstelling Werner Mantz in de mijnstreek in Schunck Heerlen nog eens 27 originele prints uit het archief van DSM tevoorschijn.
Daardoor kan nu het vrijwel complete mijnoeuvre van Mantz in zijn oorspronkelijke vorm worden getoond: geen nostalgische plaatjes van elkaars rug poekelende mijnwerkers, maar stoere zwart-wit beelden die een idee geven van het industrieel erfgoed dat Limburg verloren heeft laten gaan.
…naar kleur
Vijftig jaar na de aankondiging van de mijnsluitingen zijn de gevolgen ervan nog steeds zichtbaar. We kennen de riedel inmiddels van buiten: werkloosheid, sociale miserie, leegstand, tegenwoordig gebundeld in het gruwelwoord krimp.
Om een betere toekomst voor ogen te kunnen houden, wordt de huidige periode benoemd als transitieperiode. Heerlen bevindt zich zogezegd in de overgang. En overgangsperioden zijn niet de makkelijkste, sloop en leegstand leggen een zware hypotheek op de aantrekkingskracht van de stad. De zo ontstane ‘rafelranden’ vormen een natuurlijke omgeving van graffitti en street art.
Inmiddels hoort street art meer bij Heerlen dan mannen met zwartomrande ogen. Met manifestaties als Heerlen Murals werd er afgelopen jaren zelfs iets van een reputatie opgebouwd. Daar sluit Transition in Color nu op aan. Curator Raenys Martis nodigde zeven straatkunstenaars naar Heerlen om op de muren van deels leegstaande panden hun kunnen te tonen. Een van hen is de Argentijnse kunstenaar Christiaan Riffel, artiestennaam Poeta, die met zijn kleurrijke, geometrische vormen een voormalig appartementencomplex aan de Spoorsingel van een nieuw aanzien voorzag. (WS)
foto’s Perry Schrijvers
Werner Mantz in de mijnstreek. Tachtig vintage afdrukken uit de jaren dertig. Van 20 september t/m 25 oktober in Schunck Heerlen. schunck.nl
Transition in Color is behalve een street art presentatie ook een tentoonstelling, van 29 augustus t/m 6 september in de ex-Stadsgalerij in Heerlen. schunck.nl
