Het formeren van het grootste zangkoor van Europa. Dat is een van de brandende ambities van de theatermakers Servé Hermans en Michel Sluysmans. De twee zijn dit jaar cultureel intendant van De Domijnen in Sittard-Geleen. door Fons Geraets

“In november wilde Domijnendirecteur Tom de Rooij een kop koffie met ons drinken”, vertelt Servé Hermans in het kantoor van Toneelgroep Maastricht. “We hadden het razend druk maar zijn aanbod was te vleiend om te laten schieten. Bovendien hebben we met Sittard, in tegenstelling tot Heerlen, Maastricht en Venlo, nog niet zo’n binding. Een blinde vlek.”

Servé Hermans en Michel Sluysmans – in het dagelijks leven artistiek leiders van Toneelgroep Maastricht – kregen carte blanche, maar de projecten moesten aan twee voorwaarden voldoen: grensoverschrijdend en multidisciplinair. Hun opdracht is om artistieke invulling te geven aan het gekozen jaarthema Paspoort Niet Nodig.

In het voorjaar gingen Hermans en Sluysmans aan de wandel; vaste prik als er creatieve plannen moeten worden uitgebroed. Hermans: “Een wandeling is ideaal om te brainstormen. Meestal hebben we al snel goede ideeën te pakken. Maar we jatten links en rechts ook wel eens wat.” Uiteindelijk rolden er vijf bruikbare projecten uit de bus. De massale sing-along is het meest in het oog springende. Het is eigenlijk een vorm van zelfplagiaat, want Hermans heeft zo’n huzarenstukje al eens uitgevoerd bij NTGent. De bedoeling is dat op zaterdagavond 9 september tienduizend mensen op de Markt in Sittard een compositie van Verdi mee blêren. “Verdi componeerde zeer toegankelijke klassieke muziek die iedereen kent”, zegt Michel Sluysmans. “Zijn operaliederen zijn zo bekend dat je niet eens weet dat het Verdi is.” De bariton Ernst Daniël Smid zal optreden als spreekstalmeester, dirigent en voorzanger. Eerst geeft hij een minicollege over Verdi en zijn werk, daarna volgt de eerste en enige repetitie. Hij wordt begeleid door fanfare Concordia uit Ittervoort.

Sluysmans: “Zang verbroedert e gaat over grenzen heen.” 
De vraag dringt zich op waar die mensenmassa vandaan moet komen? Is dit niet tot mislukken gedoemd? Servé Hermans maakt zich niet te sappel. “Het is de dag van de opening van het culturele seizoen, dan is er sowieso veel volk op de been. Bij dezen roep ik ook Belgen en Duitsers op om te komen. Desnoods halen we ze op met touringcars.” Sluysmans: “Als vijfduizend man komen opdagen ben ik ook al blij.” Hermans: “Ik heb tijdens de huldiging van Tom Dumoulin tienduizend mensen bijeen gezien. Dat zijn er écht veel!” Sluysmans: “Mensen moeten echt komen want er kan iets gebeuren dat je leven verandert.” Hermans: “De fysieke sensatie is ongelooflijk als zo’n enorme massa aan het zingen is.” Allerlei kunstdisciplines in stelling brengen en de burgers, ook aan gene zijde van de Belgische en Duitse grens, actief laten meedoen. Dat is de kwintessens van Paspoort Niet Nodig. Intendant Hermans formuleert het als volgt: “We onderzoeken er of voldoende cohesie in de Westelijke Mijnstreek en aanpalende gebieden is. Zo niet, of wij met ons cultureel intendantschap een aanjagende rol kunnen spelen.”

Een ander opmerkelijk community-art project van de beide theatermakers is de fototentoonstelling Grens in Beeld. De ruim vijftig deelnemers kregen de opdracht om de buitengrens van het Land van Gulik, een voormalig hertogdom tussen Maaseik en Jülich, te fotograferen. Bij voorkeur niet het pittoreske dorpsgezicht of het idyllische landschap, maar de verborgen schoonheid van de rafelranden. Zelf kozen de intendanten voor de drukke Urmonderbaan langs het industriecomplex Chemelot bij de A2. Beroepsfotograaf Rob Nijpels selecteerde de beste foto’s voor een tentoonstelling in museum De Domijnen.
Dat tachtig kilometer lange grenslint van het historische Land van Gulik leverde inspiratie op voor een volgend kunstproject: STIL.de tour, een busreis langs onspectaculaire plekken. “We hebben Lieke Benders gevraagd om op diverse plekken een kleine voorstelling te maken”, zegt Servé Hermans. “Deze fantastische theatermaakster gaat die imaginaire grens inhoud en verbeelding meegeven. Het zijn vijf bustochten met publiek en Lieke zal op haar eigen theatrale manier performances maken.” Sluysmans vult aan: “Normaal scheur je met tweehonderd kilometer per uur langs zo’n onspectaculaire plek. Nu wordt gestopt om een gezamenlijke ervaring te creëren. Dat vind ik mooi.”

Omdat ook geloof, hoop & liefde zich niets aan grenzen gelegen laten liggen, wordt Paspoort Niet Nodig op 22 december afgesloten met een agape in drie, op loopafstand van elkaar liggende, kerken. “De eucharistieviering is eigenlijk een gezamenlijke maaltijd omkleed met verhalen en zang. Daar gaan wij met een agape, een liefdemaal, een moderne invulling aan geven”, aldus Hermans. Hij en Sluysmans bijten het spits af, in de tweede kerk komt actrice Mieneke Bakker aan het woord en de estafettemis wordt muzikaal afgerond door zanger Frans Pollux. De 350 kerkgangers zullen in een fakkeloptocht, begeleid door de klarinettist van de Philharmonie Sittard, van de ene naar de andere kerk lopen. Servé Hermans: Een sobere, contemplatieve, intense manier om ons cultureel intendantschap af te sluiten.”