Verdoemd

Je hoeft geen Sigmund Freud te heten om te weten dat veel beslissingen in je leven zijn ingegeven door je jeugd. Ik groeide op in het Zeeuws-Vlaamse industriestadje Terneuzen;  het ogenschijnlijke gemis aan cultuur en geschiedenis van die plaats zorgde voor een levenslange interesse in de kunstgeschiedenis. 

Dat gebrek aan interessante cultuur en geschiedenis bleek overigens later nogal mee te vallen. Terneuzen kent het mooiste moderne stadhuis van Nederland, met een impact gelijk aan het door mij bewonderde provinciehuis van Noord-Brabant. De geschiedenis betreft er dan wel niet een Anton Pieckachtige sprookjeswereld, maar toch niets minder dan de oudste industriezone met een glas- en cementfabrieken langs het beroemde kanaal naar Gent. 

Meer Tilburg of Eindhoven dan Den Bosch of Maastricht zogezegd. 

Maar Terneuzen kent ook een historische figuur die wereldberoemd is en die zo goed als zeker nooit heeft bestaan. Het is de Vliegende Hollander, gemodelleerd naar een Terneuzense schipper waarvan de legende vertelt dat hij verdoemd is om voor altijd met zijn spookschip over de wereldzeeën te blijven dolen. Een Zeeuws Faustverhaal waar vermoedelijk Britse zeelui nog een beslissende draai aan hebben gegeven. 

Van mijn Vlissingse vriend Eric Smulders leerde ik dat het gevoel van voortdurende achtervolging in Engeland bij iedereen bekend staat als ‘haunted’. De permanente en soms dreigende aanwezigheid voelen van iets dat er niet is. In Britse detectives komt altijd wel zo’n situatie voor, een spook uit het verleden of een door geesten behekst huis. 

Samen met Eric maakte ik het boek Goth bij de gelijknamige tentoonstelling in het Design Musuem. Boek en tentoonstelling presenteren een betoverde en mysterieuze wereld, met een duistere kant van ons leven die we allemaal bezitten of begeren. Een nacht die hoort bij de dag. In vrijwel alles dat we Goth noemen manifesteert zich dat ‘haunted’. Als een fantoom uit het verleden, of een jeugd die je nooit verlaat. 

TIMO DE RIJK

Timo de Rijk, directeur van het Design Museum Den Bosch, en Hans Gubbels, directeur van Discovery Museum Kerkrade, schrijven op deze plek bij toerbeurt over design en andere zaken.