Digitale veelklikkers als we zijn weten we meer dan ooit dat fotografie geen weerspiegeling van ‘de werkelijkheid’ is. Een foto is een medium waarvan zowel de vorm als de afmetingen van het beoogde drukformaat achteraf worden bepaald; heel anders dan in de schilderkunst, waar het formaat vanaf het begin is vastgelegd door de omvang van het kader.

De irritaties die kunnen ontstaan bij het spelen met schaalgroottes worden in de tentoonstelling Size Matters – Scale in Photography in het Kunstpalast in Düsseldorf invoelbaar gemaakt aan de hand van werk van gerenommeerde kunstenaars, deels afkomstig uit de Kunstpalast-collectie. 

Het kleinste werk, een opname vanuit vogelperspectief van een fontein met voorbijgangers ter grootte van een postzegel, staat tegenover het grootste: een monumentaal werk van een optreden van Madonna dat Andreas Gursky samenstelde uit verschillende delen. De kleine zangeres op het podium linksonder staat voor een onmetelijke menigte die zich alsmaar verder uitstrekt tot een melkwegachtig beeld van moeilijk te definiëren figuren en witte vlekken.

Niets is wat het lijkt, niets lijkt zoals het is. Op een stuk zilvergelatinepapier ter grootte van een vierkante meter ligt een persoon op zijn rug met gebogen benen, van bovenaf gefixeerd door de reflectie van licht op zilvergelatine – als een fotogram, zonder camera. Dit schaalgetrouwe nudogram van Floris Neusüss uit 1967 ziet er noch schaalgetrouw noch fotografisch uit; het lijkt eerder een schaduw van inkt en waterverf. 

De installatie van Erik Kessels in Düsseldorf. foto ZOUT

Onder invloed van het spel met schaalgroottes raakt de perceptie van de bezoeker zo in de war dat een röntgenfoto die op ware grootte het skelet van een hand weergeeft, niet de indruk wekt van een 1:1 weergave; net als in onze dagelijkse omgeving waar details van de openbare ruimte ons op reuzenformaat worden voorgeschoteld en andersom, op het formaat van een afgedrukte foto of het scherm van een mobieltje.

Size Matters wijdt een hele zaal aan een installatie van Erik Kessels. Privéfoto’s, pasfoto’s, studioportretten en familiefoto’s, sommige in sepia, andere in de verbleekte kleurafdrukken uit de jaren zeventig, worden overdreven uitvergroot en zodoende ontdaan van de verbindende intimiteit van de originelen. De persoonlijke herinnering kantelt naar het groteske, onze relatie tot het onderwerp verandert: het jongetje met de hoornen bril dat we als kleine foto in onze handen hadden kunnen houden, muteert in de CEO van een bedrijf.

In de laatste zaal, waar muren en vloer als een mozaïek zijn geplaveid met browserplaatjes van Evan Roth, worden we teruggeleid naar de digitale overkill van alledag. 

Size Matters – Scale in Photography. T/m 20.05 in Kunstpalast Düsseldorf. kunstpalast.de