Verzetsdaad van Jan Martens

Eigenlijk zijn alle voorstellingen van Jan Martens pleidooien voor diversiteit. Anders dan vakgenoten zweert de choreograaf niet bij één soort perfectie uitgevoerd door ranke lichamen op de toppen van hun technisch kunnen. door Paul van der Steen

Any attempt will end in crushed bodies and shattered bones van gezelschap GRIP is weer zo’n verzetsdaad tegen de eenvormigheid op het podium en in de samenleving. Nog niet eerder werkte Jan Martens (Beveren, 1984) echter met zoveel mensen op het podium: zeventien in dit geval. ‘Een atypisch corps de ballet met mensen van zestien tot 69 jaar oud. Met een deel van hen werkte ik al eerder. Anderen doen voor de eerste keer mee.’

De titel van de voorstelling verwijst naar een uitspraak van de Chinese president Xi Jiping. ‘Gewelddadige taal wordt steeds gewoner’, constateert Martens. ‘Steeds meer machthebbers schromen niet om die te gebruiken. Op internet zie je het ook in toenemende mate. Any attempt… zet daar de veelstemmigheid tegenover en laat zien hoeveel talen, danstalen in dit geval, naast elkaar kunnen bestaan.’

Impressie uit Any attempt will end in crushed bodies and shattered bones. foto Phile Deprez

De première van Any attempt… werd door de pandemie meer dan een jaar uitgesteld. Het kwam het eindresultaat ten goede, denkt de maker. ‘De verscherpte maatschappelijke verhoudingen in coronatijd en Black Lives Matter maken de voorstelling alleen maar urgenter. En we hebben artistiek nog kunnen bijschaven: wat het publiek nu ziet, is meer op de dans en minder nadrukkelijk op de inhoud gericht, minder uitleggerig.’

Jan Martens. foto Stine Sampers

Als soundtrack voor de voorstelling dienen protestliederen van onder anderen Henryk Gorecki, Kae Tempest en het jazzechtpaar Max Roach en Abbey Lincoln. Het werk van de laatste twee dateert uit het hoogtepunt van de Amerikaanse burgerrechtenstrijd en is inmiddels meer dan een halve eeuw oud. Hun schreeuw om gelijkberechtiging lijkt nog niets aan actualiteitswaarde te hebben ingeboet. Het zou pessimistisch kunnen stemmen over het nut van dit soort geëngageerde kunst. Martens blijft desondanks optimistisch: ‘Dit is misschien niet de tijd van grote, schoksgewijze sprongen vooruit, maar er worden wel degelijk stappen gezet. Amerika heeft haar eerste zwarte president gehad. De acceptatie van de LHBTI-gemeenschap verbetert, sommige landen uitgezonderd.’

Pleidooien voor diversiteit zoals Any attempt… hebben hun nut, is de overtuiging van Martens. ‘De dansers beginnen heel gestructureerd en formeel. De voorstelling werkt naar bevrijding toe en eindigt op een soort high. Toeschouwers nemen daar altijd iets van mee.’

Any attempt will end in crushed bodies and shattered bones is op 27 oktober te zien in de Warande in Turnhout. Meer informatie over Jan Martens en GRIP: grip.house