De Warande in Turnhout programmeert al jaren hedendaags circus. Festival Plein de Cirque laat zien wat we daar onder moeten verstaan. ‘Het is een volwaardige kunstvorm geworden.’ 

Alexander Vantournhout (1989) mag dan cultureel ambassadeur van zijn geboortestad Roeselare zijn, vlak zijn bijdragen voor de Kempense stad Turnhout niet uit. In het plaatselijke cultuurhuis de Warande is hij al jaren een voorname gast. Niet voor niets dat de danser, choreograaf en circograaf de centrale gast bij het festival Plein de Cirque is.

Wie voorstellingen als Red Haired Men en Through the Grapevine heeft gezien weet dat de producties van Vantournhout (en zijn danspartner Alex Guérin) bijzonder fysiek zijn, om niet te zeggen acrobatisch. Inmiddels geldt Alexander Vantournhout als representant van het hedendaagse circus en is hij present op alle grote festivals van Europa – Van Oerol tot Avignon. Hij studeerde onder meer aan de dansschool van Anne Teresa de Keersmaeker en de Ecole Supérieur des Arts Du Cirque in Brussel.  

Het hedendaagse circus gaat niet meer over wilde dieren die kunstjes doen of clowns die flauwe grappen maken. ‘Circus is een volwaardige kunstvorm geworden die de kinderschoenen allang ontgroeid is’, zegt Alexander Vantournhout. Circus schurkt tegen dans en theater aan. ‘Je voelt en je ruikt het zweet. We denken nog te vaak dat circus alleen voor kinderen is.’ 

De choreografieën van Vantournhout zijn zo fysiek en ogen soms zo complex dat de relatie met acrobatiek niet ver gezocht is. ‘Zeker’, zegt hij, ‘een aantal mensen van onze compagnie Not Standing heeft een circusachtergrond. Met onze lichamen kunnen wij dingen doen die een normaal getraind lichaam niet voor elkaar krijgt. ‘Maar wij denken ook circografisch. Voor mij zijn objecten onlosmakelijk verbonden met circus. Om daar zo manipulatief of creatief mee om te gaan dat die een zekere merkwaardigheid krijgen. Bijvoorbeeld een hamer of een vlag die een toverstok worden in mijn hand.’ 

Alexander Vantournhout: ‘Een festivalthema is er niet. We kiezen voor kwaliteit.’ foto Bart Grietens

Speciaal voor Plein de Cirque ontwikkelde hij Screws Extra Large voor tien performers en vier kinderen uit de streek die hij speciaal opleidt. Het gaat om een serie kleine voorstellingen van solo’s, duetten en choreografieën waar het publiek langs wandelt. Het doet zo steeds nieuwe ontdekkingen. En uiteraard komen ze opmerkelijke objecten tegen. Zoals bowlingballen die spotten met de zwaartekracht. ‘Normaal gesproken zijn die bedoeld om kegels om te gooien, maar wat als je de bal berooft van zijn functie en er een nieuwe aan geeft?’ Vantournhout speelt in zijn performances met die relatie tussen mens en object maar evengoed met de zwaartekracht. 

In een andere voorstelling Van Thorhout gaat het over mannelijke kracht. Goden, klassieke helden, soldaten en atleten worden vaak bejubeld om hun kracht die meestal ontaardt in oorlog en geweld. Zoals de God Thor uit de titel die voortleeft in strips en animaties en vervaarlijk kan zijn met zijn hamer genaamd Mjölnir. Vantournhout bevraagt zulke stereotype beelden en probeert er nieuwe aan toe te voegen. Ook dit zoeken naar diepgang noemt hij een wezenlijk verschil met het traditionele circus. Maar uiteraard zal Vantournhout, die de rol van Thor op zich neemt, ook spelen met de functionaliteit van zijn Mjölnir. Hij bracht de voorstelling eerder dit jaar op het Oerol-festival.  

‘Het gaat niet om spektakelkunst maar om wat we willen vertellen’

Alexander Vantournhout zegt het festival leuk te vinden omdat hij de ruimte krijgt om te experimenteren. De bezoekers van Plein de Cirque krijgen bijvoorbeeld een preview van Foreshadow dat pas volgend jaar in Lyon officieel in première gaat. Object van betekenis hierin is een muur die op het speelvlak wordt opgetrokken. ‘Die gaan we met acht performers als gekko’s gebruiken’, belooft Vantournhout. ‘Complexe partneracrobatiek’, noemt hij dat. ‘We proberen steeds met een nieuwe bewegingstaal iets nieuws te vertellen. Dat is de kracht van onze compagnie. En daarbij is het belangrijk dat het niet om de kunsten is te doen maar om de mensen. Dat het niet om spektakelkunst gaat maar om wat we willen vertellen. Welke beelden kunnen we creëren, zodanig dat we leren hoe sterk lerend en krachtig we kunnen zijn. We gebruiken de muur bijvoorbeeld om verticaal te gaan en elkaar te helpen om eroverheen te komen. Hoe, dat onderzoeken we in de voorstelling.’

De kracht van het festival noemt hij de brede programmering. ‘Er is voor ieder wat wils, overdag voor jeugd en familie, ’s avonds de wat complexere stukken. Bovendien biedt Plein de Cirque kansen voor jonge talenten.’ Een thema is er niet. ‘We kiezen voor kwaliteit. Er zijn wel veel voorstellingen waar we uit konden kiezen maar we wilden de beste en de meest recente hebben. Mijn rol is die van aanjager, de anderen gaan ermee aan de slag. We gaan er een fantastisch familiaal circusweekend van maken, zodat mensen zin krijgen om andere voorstellingen in het seizoen te zien.’ 

Festival Plein de Cirque. Op 17 en 18 september in en rond de Warande in Turnhout. warande.be


Dit artikel is onderdeel van &PAPER en valt buiten de verantwoordelijkheid van de ZOUT hoofdredactie.