Voor wie in oktober zijn designneus wil opfrissen, kan kiezen tussen een retourtje Eindhoven of Kortrijk waar het dit jaar een week lang draait om duurzaamheid en een kritische blik op de functie van design.

Vormgeving vanuit de wieg

Design is serieuze kost geworden. Vormgevers zijn allang niet meer het sluitstuk op de begroting, maar nemen steeds vaker een leidende rol in waar het gaat om het ontwerpen van producten, maatschappelijke processen en ideeën. Design Thinking heet het en het wordt vooral omarmd waar het gaat om duurzaamheid.

Zoals op de veertigste Interieurbiënnale van Kortrijk waar de deelnemers dit jaar rekening moesten houden met de thema’s duurzaamheid, eenvoud en gezondheid. Duurzaamheidfilosoof Michael Braungart zal er spreken, de man achter Cradle to Cradle (letterlijk van wieg tot wieg), het succesvolle boek dat de Duitse chemicus vijf jaar geleden schreef met de Amerikaanse architect William McDonough. De centrale gedachte is dat we ervoor moeten zorgen dat ons afval weer opnieuw gebruikt kan worden, zonder dat dit extra energie of geld kost. Afval moet voedsel worden, luidt het adagium.
Ook tijdens de Dutch Design Week, eveneens van 18-27 oktober, staat duurzaamheid op de agenda. Onder de titel Eindhoven Verrassend Groen organiseert de stad een ontwerpwedstrijd om het imago van de stad op te frissen. Het zal menigeen – niet in de laatste plaats de Eindhovenaren zelf – verbazen, maar van de vijf grootste steden in Nederland heeft de Eindhoven het meeste groen.
Steeds vaker staan afstudeerprojecten van studenten in het teken van duurzaamheid. In 2006 studeerde Lonny van Rijswijck af met het project uit de klei getrokken waarbij ze liet zien hoe de diverse kleisoorten in Nederland van kleur verschillen door uit de klei uniforme kop en schotels te bakken. Het project werd dit jaar vervolgd op de Noordoospolder, waar ze samen met ontwerpster Nadine Sterk op een zelfde wijze te werk ging. “Het opvallende aan de kunstmatig gevormde Noordoostpolder is dat het hele gebied planmatig is opgezet in gelijke kavels. We konden zo uit iedere kavel klei opdiepen. Die zullen we verwerken tot een polderservies bestaande uit o.a. een aardappelschaal en een bollenvaasje.”
Vol passie vertelt Van Rijswijck (Tegelen, 1978) over het project. “Klei geeft zo duidelijk aan wat de historische sporen zijn. Een geelgekleurde klei verraad bijvoorbeeld de kalksporen uit het verleden.” Door ook de klei uit haar geboortegrond Tegelen te bakken, begreep Van Rijswijck waarom deze klei al van oudsher gebruikt is voor het vervaardigen van dakpannen.
“ De klei in Tegelen is de makkellijkste in de hele serie die ik heb gemaakt om mee te werken, omdat hij vet, plastisch en schoon is. Het is bijna net als de pottenbakkersklei die je in de winkel koopt.”
Ook in Eindhoven komt Cradle to Cradle aan bod. Zo wil Bas van Leeuwen van ontwerpbureau Bloomming “mensen bewust maken van producten. Niemand weet meer hoe producten in elkaar zitten; als dingen kapot gaan, gooien we ze weg.” Zijn afstudeerproject Delay moet dat tij keren. Delay toont het kale mechanisme van een klok en is zo mooi vormgegeven dat het niet snel in een afvalbak zal belanden.
Op Strijp S, een voormalig Philips-terrein, staan veel activiteiten in het teken van het koppelen van jonge ontwerpers aan bedrijven. Eindhoven omarmt het concept dat creativiteit de motor van de economische ontwikkeling is. Van alle kanten wordt jong talent ondersteunen bij het starten van een bedrijf, het zoeken naar huisvesting of het op de markt brengen van producten. Een voorbeeld daarvan is Bureau Bloomming, dat pas een jaar oud is maar snel naam maakt.
“Nederland doet het ontzettend goed op designgebied en elk jaar komt er weer nieuw talent bij”, zegt Dieter van den Storm namens de interieurbiënnale in Kortrijk. Daarom staat er weer een Nederland Dag op het programma. Op 21 oktober zullen Joost Swarte, Rob Wagemans, Richard Hutton en design criticus Ann Maes spreken in Kortrijk.
De Vlamingen hebben zelfs een design-speelhoek ingericht, uiteraard duurzaam vormgegeven. Cradle to Cradle, je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen.

INTERIEUR 08. 21e internationale Biënnale voor wooncreativiteit, van 17 t/m 26 oktober in Kortrijk. www.kortrijkxpo.be en www.youtube.com/interieur08
Dutch Design Week. Van 18 t/m 26 oktober in Eindhoven. Design-taxi’s pendelen voor 1,50 euro tussen de diverse locaties. http://www.dutchdesignweek.nl