Waarom weet ik niet wie ik ben?

Bijna dagelijks moet ik mezelf wel ergens digitaal ‘identificeren’. De gevraagde en vaak verplichte gegevens zijn zeer breed en uiteenlopend. NAW- en creditcard gegevens, BSN-nummers, leeftijd, soort huisdier, of ik ooit gerookt heb, hoe vaak per jaar ik gemiddeld reis. Daarnaast ’identificeer’ ik mezelf onbewust middels online aankopen, mijn LinkedIn-netwerk en de muziekkeuze op Spotify. 

Onbedoeld lever ik zo datasets aan, waar algoritmes willekeurig uit putten om verschillende identiteiten van mij op te bouwen. Die ik niet ken en waarin ik mezelf misschien niet eens herken. Het is daarbij niet vreemd te veronderstellen dat inmiddels meer mensen mijn digitale identiteit kennen, dan mijn werkelijke identiteit. Anderen, en ik weet niet eens wie, kennen dus een ‘ik’, die ik zelf niet ken en die ik wellicht niet eens ben.

De filosoof René Descartes stelde dat de mens niet gelijk is aan zijn lichaam, maar dat het meest eigene van de mens in zijn denken ligt, en dus dat een mens eigenlijk een immateriële substantie is. Dat was aardig ‘forward thinking’ van Descartes zou je kunnen zeggen met wat wij allemaal naar cyberspace schieten. 

Het grote verschil tussen ons eigen denken en digitaal computer denken is echter dat de mens lang niet alles opslaat. Wij ontwikkelen vanaf de geboorte een eigen identiteit, waarbij continu minder interessante of wenselijke eigenschappen en kenmerken worden ‘overschreven’ door nieuwe. Onze (niet door ons zelf samengestelde) digitale identiteit is echter een gebruiksartikel, er is geen plaats voor wisselende identiteiten, voor menselijke zwakheden, voor individualiteit en eigenzinnigheid en ze ligt vast tot in de eeuwigheid.

Er is noodzaak voor een paradigmaverschuiving in ons denken over identiteit, cyberspace en algoritmes. Als we een menselijke samenleving willen behouden met ruimte voor identiteit en authenticiteit, dan moeten begrippen als vertrouwen, vergeven en respecteren routines worden in programmeertaal en zo een rol krijgen in de totstandkoming van onze digitale profielen. 

HANS GUBBELS