Stefan Rosu (links) en Jos Roeden. foto Hugo Thomassen
De philharmonie zuidnederland manoeuvreert zich manmoedig door het coronatijdperk. Met livestreams en concerten in aangepaste vorm zoekt het orkest steeds verbinding met het brede publiek. door Mark van de Voort
De coronaperikelen zijn voor iedereen onontkoombaar. Zeker ook in het hard getroffen cultuurland. Bij philharmonie zuidnederland hebben ze het afgelopen half jaar alle zeilen moeten bijzetten. Toch is er ook reden voor een feestje. Eind oktober werd de nieuwe chef-dirigent en opvolger van Dmitri Liss bekend gemaakt. Vanaf september 2021 zwaait de Britse dirigent/componist Duncan Ward (1989) voorlopig drie seizoenen lang de scepter over philharmonie zuidnederland. ‘Voor ons begint dan weer een heel nieuw hoofdstuk’, klinkt Jos Roeden (Beek, 1979), artistiek programmeur bij philharmonie zuidnederland, enthousiast. Een flinke opsteker voor het zuidelijke symfonieorkest dat zich in coronajaar 2020 flexibeler en inventiever toonde dan ooit.
Coronaprotocollen, livestreams en anderhalvemeter-regelingen voor musici en publiek. Sinds half maart heeft het orkest alles uit de kast moeten halen om hoorbaar en zichtbaar te blijven. ‘Maar we zijn altijd actief gebleven. Voor de zichtbaarheid van het orkest en voor ons gevoel van eigenwaarde. Wij zijn nog steeds in de lucht, in tegenstelling tot heel veel andere orkesten’, zegt Roeden. ‘We zijn zo creatief mogelijk blijven zoeken hoe we met onze muziek mensen in vervoering kunnen blijven brengen.’
In het voorjaar werd het orkest geconfronteerd met de noodzakelijke lockdown. Er vonden geen concerten plaats. Pas in de zomermaanden was er weer mondjesmaat wat mogelijk met kleinere orkestbezettingen en anderhalvemeter-opstellingen. In oktober volgde een tweede reeks van maatregelen door de tweede coronagolf. ‘Voor de zomer was er tijdens de lockdown nog onduidelijkheid over de regels. Met de komst van het landelijke coronaprotocol is die er nu wel. We blijven manoeuvreren binnen de mogelijkheden die het coronaprotocol ons nu biedt’, vertelt Stefan Rosu (Osnabrück, 1960), intendant van philharmonie zuidnederland.
Als gevolg van de oktober-maatregelen werd de concertzaalbezetting weer aangepast: slechts dertig bezoekers per zaal. ‘Concerten geven voor dertig man publiek heeft voor een orkest weinig zin. Maar we blijven altijd contact zoeken met ons publiek. Tijdens de eerste crisis in het voorjaar hebben we verschillende #philgood-momenten online gezet. Vanuit hun huiskamer maakten onze musici opmonterende muzikale filmpjes. ‘Kijk, we zijn er nog’, was de boodschap. We willen iedereen een goed gevoel meegeven.’ Zo kijkt Rosu met veel plezier terug op de videoclip Music is our Magic die het orkest in juni opnam voor attractiepark Toverland.
Na de zomer presenteerde de philharmonie hoogwaardige livestreams van de concerten. Samen met Amsterdam Sinfonietta, het Residentie Orkest en platform classicnl werd de streamingdienst Concert in Huis opgezet. Voor een klein bedrag kan de klassieke muziekliefhebber er toch live bij zijn. Streams die in de weken daarna ook nog aangeboden worden. ‘We hebben nu het grote voordeel dat we deze livestreamingdienst heel goed hebben opgetuigd’, ervaart Roeden. ‘Deze livestreams zijn één van de positieve resultaten van deze coronacrisis. Hier willen we straks een vervolg aan geven. Dan bedienen we verschillende publieksstromen. Zij die er live bij willen zijn, en de liefhebbers die liever via radio of streamingdienst het concert meebeleven. Het snijdt elkaar niet.’
De philharmonie zuidnederland wil bovenal het seizoen in stijl doorzetten. Voor de komende maanden programmeert philharmonie zuidnederland hoofdzakelijk concerten voor een kleine bezetting, al naar gelang de situatie. ‘We presenteren concerten tweemaal op een avond zodat we een zo groot mogelijk publiek kunnen bereiken’, legt Rosu uit. ‘Met dirigenten en solisten houden we continu contact want de coronaregelgeving verschilt enorm van land tot land.’
In de huidige seizoenprogrammering zoekt philharmonie zuidnederland thematisch verbindingen met deze tijd. ‘We willen raken en verbinden. Een thema dat ineens heel actueel is. Zo hebben we een aantal Brabantse componisten gevraagd stukken te schrijven voor een orkest in anderhalvemeter-bezetting. Orkestwerken waarin zij hun gevoelens over deze tijd hebben verwerkt’, vertelt Roeden. Zodra het orkest weer live klinkt in de zaal levert het emotionele momenten op, merkt hij. ‘Juist nu ervaar je die herwaardering voor de live beleving van klassieke muziek. Dat geeft me altijd weer energie, ook in deze hectische tijd als er plotsklaps weer eens concerten verplaatst moeten worden. Toen ik mijn collega’s in de zomer na maanden weer eens live hoorde spelen, maakte dat zo’n diepe indruk. Laatst raakte componist Anthony Fiumara helemaal geëmotioneerd toen hij zijn nieuwe werk voor anderhalvemeter-orkest voor het eerst hoorde spelen door de philharmonie. Het was maanden geleden dat hij iets live had gehoord.’ Rosu is vooral aangenaam verrast door de onvoorwaardelijke steun die het orkest ontvangt. ‘Van het rijk en de provincie, tot de gemeentes Eindhoven en Maastricht. Subsidiënten steken ons een hart onder de riem. “We willen dat het orkest overeind blijft”, hoor je dan. Dat doet goed en schept zoveel vertrouwen in de toekomst.’
Dit artikel is onderdeel van &PAPER en valt buiten de verantwoordelijkheid van de ZOUT hoofdredactie.
