Wieg van de Dietse cultuur
Een onlangs gepubliceerde studie opent met een verrassende en ontgoochelende vaststelling: “In de grensstreken van ons land ervaart men, ondanks de voortschrijdende eenwording, nog dagelijks de barrières welke de grens nog steeds opwerpt. Het heeft er veel van weg dat grensoverschrijdende samenwerking en samenleving moeilijker worden naarmate het Europese integratieproces zich ontwikkelt en de ambities en verwachtingen over de mogelijkheden daarvan toenemen.”
Het noodlot van grensgebieden is velerlei. Er is het negatieve, scheidende effect van iedere politieke grens. Er is het pijnlijk nadeel van de periferische ligging. Ook het gebrek aan politiek gewicht dient vermeld, hetgeen zich overigens lange tijd heeft laten gevoelen zowel in Nederlands als Belgisch Limburg. Aldus kan het niet betwist worden dat de nationale grenzen de regionale ontwikkeling van de Maasgewesten sterk hebben afgeremd. Achter het fenomeen grens schuilt dikwijls de koppige, blinde weerstand van nationaal egoïsme en eigengereidheid. Als er vandaag heel wat redenen tot fierheid en genoegdoening in Hasselt en Maastricht kunnen geformuleerd worden, dan moet de verklaring hiervoor veelal in interne dan wel in nationale dynamiek gezocht worden.
En nochtans, aan beide kanten van de Maas wonen Limburgers, waarvan niemand de onderlinge verwantschap, de historische lotsverbondenheid en de actuele gemeenschappelijke belangen en rijke potentialiteiten in twijfel kan trekken. Niemand kan betwisten dat, ondanks eeuwenlange scheiding die tot vervreemding had moeten leiden, er nog steeds minder verschil te noteren valt tussen de Limburgse gewesten aan beide zijden van de Maas dan tussen Limburg en de andere regio’s van de zuidelijke en van de noordelijke Nederlanden. Dit kan niet verbazen. De wieg van de Dietse cultuur stond aan de Maas. Slechts in de Bourgondische tijd verschoof het centrum naar Vlaanderen en Brabant, en later nog in de Gouden Eeuw, naar Holland. Terloops, de Limburgers hoeven zich dus zeker niet te schamen over hun gemeenschappelijke culturele achtergrond en hun waardevolle inbreng in de cultuur van de Lage Landen.
De Europese integratie moet Limburg een uitgelezen kans bieden zich te bevestigen en verder te ontwikkelen. De doelstelling van beide gouverneurs tot uitbreiding en verdieping van samenwerking past in het noodzakelijke proces tot uitbouw van een Europese Unie, geroepen om tot één der leidende componenten uit te groeien van een multipolaire, geglobaliseerde wereld. Vanuit dat oogpunt zou elke teloorgang van de Limburgse identiteit een verarming betekenen voor bedoeld Europees éénwordingsproces. Het dient beklemtoond dat er geen tegenstrijdigheid bestaat tussen gehechtheid aan de gemeenschappelijke Limburgse regio en de loyaliteit ten aanzien van de Nederlandse en Belgische staten, laat staan van de Europese natie in wording.
Het zou dan ook van een verstandig nationaal en Europees subsidiariteitbeleid getuigen als een grensregio als Limburg vanwege de nationale overheden een faire kans zou krijgen om een alles omvattende grensoverschrijdende strategie te ontwikkelen. Er werden meer dan voldoende eerbiedwaardige wetenschappelijke studies ter zake gepubliceerd. Voor duurzame realisatie is het ogenblik van de politieke besluitvorming en actie aangebroken.
Willy Claes, unitarist, was in de jaren zeventig en tachtig minister van economische zaken in België en daarna secretaris-generaal van de NAVO. Tegenwoordig is hij Minister van Staat.
