Iedere zondag gaat de Belgische interviewster Friedl’ Lesage de diepte in. In haar VRT-radioprogramma Touché boort ze naar zielenroerselen en drijfveren van haar gast. Geen wonder dat ze werd gevraagd als host van De Grote Levensvragen. Door Fons Geraets

In deze muziektheaterproductie ondervraagt ze steeds wisselende Vlaamse denkers over de zin van het leven, de bron van geluk, het bestaan van God en het kwaad in de wereld.
Lesage: “Het is een theatervoorstelling die we niet hebben gerepeteerd. Zoals het leven zelf, dat kun je ook niet repeteren. Da’s ook de filosofie achter de show: er zijn gasten, een muzikant en een prachtig decor, verder zien we wel.”

Het reservoir denkers bestaat uit 25 personen. Iedere voorstelling geven drie van hen acte de présence. In C-Mine in Genk op 19 januari zijn dat hoogleraar gynaecologie Petra De Sutter, pastoor Johnny De Mot en Anniek Gavriilakis uit Hasselt, directeur van de Bond zonder Naam, een beweging die zich inzet voor mensen in de marge van de samenleving. Friedl’ Lesage: “Wat zij doet is mensen een geweten schoppen. Oprichter Phil Bosmans deed dat door spreuken te sturen naar de leden. Zijn bekendste is: Verbeter de wereld, begin bij jezelf.” Ook in haar ouderlijk huis stond iedere maand zo’n stichtelijk kaartje op het dressoir, waar haar moeder vermanend naar verwees: Kijk eens op de kast! Over directeur Gavriilakis geeft ze hoog op: “Een lieve warmhartige vrouw met een open geest. Door haar vele contacten met kansarmen heeft ze een vat vol verhalen over de trieste kant van het leven. Ik heb veel goesting in die avond.”

Om te achterhalen waar het Vlaamse volk wakker van ligt werd een steekproef gehouden. Dat leverde opmerkelijke uitkomsten op: 25% van de respondenten voelt zich eenzaam en heeft zelfdoding overwogen, 20% gelooft dat God bestaat en 54% wil de doodstraf voor moordenaars.
Er is echt iets aan het gebeuren, zegt Friedl’ Lesage. “Kijk naar #MeToo, mensen willen eindelijk kunnen zeggen wat hen raakt. De drang om zich te kunnen uitspreken is groter dan ooit. Dat zie je op allerlei vlak.”

Zijn diepzinnige gesprekken over zingeving, de kosmos, leven na de dood en lotsbestemming niet te serieus om in een theatersetting te behandelen?
“Goh, ik vind van niet. Is het erg dat het af en toe ergens over gaat? Ik merk dat het publiek bijzonder aandachtig is. Die scherpte is ook nodig omdat ik met mijn microfoon de zaal in ga om de bezoekers te ondervragen. Maar er wordt ook veel gelachen. Dat is de ontlading die mensen nodig hebben als er ernstige, zware verhalen worden verteld.”

De derde poot van dit multimediaproject is het boek De Grote Levensvragen waarin ‘ervaren zinvragers en zinvinders’ er duchtig op los filosoferen over existentiële kwesties. Wie hoopt op een bevredigend antwoord op de vraag der vragen ‘Waarom is dit alles hier’ komt bedrogen uit.
“Als we daar antwoord zouden op hebben, hoefden we dit allemaal niet te doen”, grinnikt Lesage. “Het zou straf zijn als er plots iemand opstaat en zegt: Ik heb hét antwoord. Hooguit kunnen alle antwoorden samen ons dichter bij de intensiteit van het leven brengen. Door er luidop over te filosoferen kunnen we er wijzer van worden.”

Filosoof Jaap van Heerden schreef het boek Wees blij dat het leven geen zin heeft. Moeten we niet gewoon ophouden met die zoektocht, die zelfkwelling?
“Ik zie dat zeker niet als zelfkwelling. Als je zo begint aan de zoektocht is er iets mis. Ik vind veel troost in die uitspraak van Van Heerden. Het haalt meteen de druk van de ketel. Het leven heeft geen zin, maar we zitten er wel mee. Dan kun je er beter iets leuks mee doen, of iets zinvols waar je energie van krijgt. Dat is ook de boodschap van recent verschenen boeken: geluk vind je niet door een weekendje te onthaasten of op een berg in een heet bad te gaan zitten. Daar kom je even ongelukkig van terug. Je moet zorgen voor een doel in je leven. Dat kan iets simpels zijn: aandacht hebben voor je buren, verenigingswerk doen. Mensen moeten zich eens afvragen: wat doe ik eigenlijk belangeloos voor de wereld?”

Een dag voor ik haar spreek braken in Brussel rellen uit nadat de politie had ingegrepen tijdens een bijeenkomst van de Franse social media-figuur Vargasss92. “Dan vraag ik me af wat er zich afspeelt in het hoofd van die jonge gasten. Echt helemaal niets? Vragen ze zich geen moment af wat de zin is van auto’s in brand steken en etalages kapot kloppen?”

Op de vraag waarom ze niet naar Nederland komt met De Grote Levensvragen zegt ze gretig: “Wanneer kan ik beginnen?” en steekt een vertoog af over het verschil in volksaard. “Wat mij fascineert is dat Nederlanders op een totaal andere manier praten over het leven: rechtstreekser, directer, gooien alles op straat. Vlamingen zijn veel geslotener. Wij hebben een zwijgcultuur, gordijnen dicht. Ik vraag me trouwens af of die open cultuur zoveel beter is. De nuance is ver te zoeken. Het zou interessant zijn als we elkaar in het midden kunnen tegenkomen.”

De Grote Levensvragen. Friedl’ Lesage. Op 19 januari om 20.15 uur in C-Mine Genk.