Zuidelijk Toneel op pad in Heerlen

filosofie, zijn aan pillen verslaafde vrouw, een zweverige Canadese muzikant, een hysterische moeder en een Russisch fotomodel. Allemaal hebben ze hun dromen en toekomstverwachtingen, maar uiteindelijk is niemand in staat ze waar te maken.
Shirley Gast schreef de tekst van Spleen speciaal voor het festival Utopia. Ook de meeste andere stukken zijn in opdracht van Het Zuidelijk Toneel voor het festival geschreven. “Het thema Utopia is de inspiratiebron van waaruit we vertrekken”, vertelt Matthijs Rümke. “Maar heel strak houden we daar niet aan vast. Alle stukken gaan voornamelijk over verlangen en desillusie, twee begrippen die bijna niet los van elkaar te zien zijn.”
Het theaterfestival Utopia reist in de maand juni door het land, van 12 tot en met 15 juni strijken spelers en regisseurs neer in Heerlen. Niet toevallig, want Heerlen wordt een van de zes steden waar gezelschap zich de komende jaren sterk gaat profileren. “Wij opereren vanuit Eindhoven, maar we zijn een gezelschap voor het hele zuiden”, aldus Rümke. “Daarom hebben we met vier Brabantse steden, Theater Exploitatie Zeeland en Heerlen een convenant gesloten, waarbij we vanaf 2009 als een soort stadsgezelschap gaan fungeren. We komen er niet alleen voorstellingen spelen, maar we gebruiken de stad zelf als inspiratiebron.“ Dat betekent dat HZT op zoek gaat naar de geschiedenis, de culturele infrastructuur en de bewoners van de stad. “Wij hebben als landelijk gesubsidieerd gezelschap de plicht om te reizen, en dat doen we ook graag. Maar het is wel zo aardig om ervoor te zorgen dat je je echt verhoudt tot het gebied waar je speelt. Daarom kiezen we in de zes convenantsteden voor een persoonlijke benadering en zoeken we aansluiting bij bestaande initiatieven.”
Hoewel Rümke ook via andere kanalen wil doordringen tot het Heerlense hart, ligt samenwerking met Parkstad Limburg Theaters voor de hand. Rümke deelt de visie van theaterdirecteur Bas Schoonderwoerd dat de schouwburg én de artiesten gezamenlijk de verantwoordelijkheid dragen om een publiek te vinden voor de producties. In Heerlen hoopt de artistiek leider dat publiek aan zich te kunnen binden. Rümke: “Je kiest je identiteit als gezelschap op basis van de regio waar je werkt. Ik ga me met Het Zuidelijk Toneel niet in Amsterdam profileren en ook niet in Maastricht, want daar zit Het Vervolg al als stadsgezelschap. De verdeling zoals die nu is, vind ik prima.”
Rümke ziet het festival Utopia als een étude voorafgaand aan het echte werk vanaf volgend jaar. In het theaterfestival wordt geëxperimenteerd met nieuwe teksten en ideeën voor voorstellingen. Theatermakers en toeschouwers ontmoeten elkaar bij de voorstellingen, maar ook bij de nagesprekken die worden georganiseerd. Een festival is bij uitstek geschikt om het publiek te laten kennismaken met een toneelgezelschap, meent Rümke. “Een festival is als een explosie van creativiteit, waarbij de druk kan worden verdeeld over meer dan één stuk. Ik hoop dat het publiek door de optelsom van voorstellingen merkt dat de artiesten echt ergens mee bezig zijn. En dat ze zo tot de kern van het thema raken.”
Het Zuidelijk Toneel heeft er alles aan gedaan om een eerste goede indruk in Heerlen achter te laten en om zo veel mogelijk bezoekers te werven. Zo is Heerlen de enige plek waar voor het festival Utopia een speciale toneelschrijfwedstrijd is georganiseerd. Scenarioschrijver Florian Kullberg maakte met de eerste scène een aanzet voor Het hart van Heerlen, dat moet uitgroeien tot een stuk van zeven scènes. Lezers van de regionale kranten worden uitgenodigd een vervolgscène te schrijven. Het beste resultaat wordt gepubliceerd en toegevoegd aan het stuk. Rümke: “Wij willen de Heerlenaren niet reduceren tot publiek, maar ze een actieve rol geven.”
Vanuit hetzelfde idee maakt Het Zuidelijk Toneel met een groep jonge spelers uit de regio een associatieve voorstelling, gebaseerd op het thema utopie. Het eindresultaat is tijdens het festival twee keer te zien. En dan geeft het gezelschap nog honderd toegangskaarten weg, op voorwaarde dat de mensen met zo’n kaart alle voorstellingen bezoeken. Allemaal om een zo breed mogelijk publiek te bereiken. Maar op de vraag of er in Heerlen voldoende belangstelling is voor dergelijk ‘nieuw’ theater, klinkt twijfel door. “Wij zijn ervan overtuigd dat wij iets kunnen betekenen voor het theaterklimaat in Parkstad. Maar juni is een moeilijke periode. Hopelijk komen er genoeg mensen om het een zinvolle onderneming te laten zijn.”

Theaterfestival Utopia in Heerlen van 12 t/m 15 juni. www.parkstadlimburgtheaters.nl