Porno, Elvis en straatintimidatie - Stedelijk Museum Breda haalt straatkunst binnen

maar ondergewaardeerde plek van amper 400 meter lang waar de wereld voor het oprapen ligt – net als markante gebouwen en tot de verbeelding sprekende verhalen. Zo ging achter de poort van nummer 148, nu een feestwinkel en escaperoom, jarenlang een porno-imperium schuil. Waarom weet niemand, maar in 1971 streek Alberto Ferro hier neer, de mysterieuze Italiaanse filmmaker, ook wel bekend als Lasse Braun, die streed voor legalisering en normalisering van seksfilms en wereldwijd uitgroeide tot pornopionier. Even verderop aan dezelfde kant woonde Dries van Kuijk, beter bekend als Colonel Tom Parker, de manager van Elvis. In 1929 emigreerde hij naar de VS, of beter vluchtte: naar verluidt was hij in Breda betrokken bij een moord. Een paar deuren verder werd Adriaen van der Donck geboren, ontdekkingsreiziger en een van de grondleggers van New York, naast de Duivelshoek, vroeger de poort naar een beruchte buurt waar tal van randfiguren rondliepen. Nu loopt ie dood, al begin je te twijfelen door de woorden ‘Twijfel niet’ op de muur, in kitscherige kermisletters. Hier werd in de jaren zeventig de koffermoord gepleegd, met in de lugubere hoofdrol een 13-jarig meisje. Weer een paar deuren verder was niemand minder dan piratenvrouw Mary Read, alias Bloody Mary, in de 18e eeuw een tijdje barvrouw, bij drinklokaal Drie Hoefijzers, nu het legendarische café De Beyerd. Het zijn doorgaans niet de meest pittoreske steden die worden gepimpt met murals. Denk aan Charleroi, Heerlen of Eindhoven. Breda, de zelfbenoemde parel van het zuiden, is een ander verhaal. Dankzij city mural museum Blind Walls Gallery is de stad de laatste tien jaar opgesierd met een kleine tweehonderd muurschilderingen, geïnspireerd op een verhaal over de plek waar de mural verschijnt. Met de expositie Straat Kunst Museum in Stedelijk Museum Breda verplaatsen de muren van Blind Walls Gallery zich nu voor één keer van buiten naar binnen. Met opmerkelijke verhalen uit de Boschstraat als vertrekpunt geven twaalf street artists de witte museummuren kleur. Het seksverhaal van Lasse Braun (1936-2015), dat vanwege het pikante thema nooit een plekje kreeg in de openbare ruimte, werd opgepikt door Super A, alias Stefan Thelen (1981) uit Goes. Hij maakte een levensgroot pop art-portret van pornoactrice Brigitte Maier, vaste ster in Brauns films. We zien ook een originele filmrol en de slotscène uit French Blue (Penetration), waarbij de (bevredigde) crew het pand in de Boschstraat uitloopt. In die Bredase straat maakte Braun tot 1977 maar liefst 148 films. French Blue gold als de eerste seksfilm van bioscooplengte, die alleen al in Amerika twee miljoen dollar opbracht. Aan het andere eind van de straat had je vroeger Luxor Theater, de bioscoop waar tot eind jaren tachtig ook adult movies werden gedraaid. En daar weer vlakbij ligt het Stedelijk Museum, ooit een oudemannenhuis en een gasthuis voor pelgrims en pestlijders. >> Werk van Super A alias Stefan Thelen. foto Mike Bink Van Colonel Parker had illustrator en muralist Joren Joshua (35) nog nooit gehoord. ‘Ondanks dat ik een periode veel naar Elvis geluisterd heb, kende ik dit verhaal niet’, zegt de Rotterdammer, geschoold op de Bredase kunstacademie St. Joost. Toen hij de opdracht kreeg voor Straat Museum Kunst verdiepte hij zich in de zaak door middel van de podcast Het geheim van Colonel Parker. ‘Die was dusdanig spraakmakend dat ik meteen geprikkeld werd. Een goede match met mijn werk, ik heb een voorkeur voor outsiders.’ Foto’s van Colonel Parker zocht hij bewust niet op. ‘Ik probeer mijn figuren niet te tekenen naar bestaand materiaal. Ik vind het interessanter om iemand te portretteren aan de hand van een verhaal of tijdsbeeld.’ In het linkerpaneel van het tweeluik dat Joshua wijdde aan Van Kuijk/Colonel Parker, houdt deze een vogeltje vast, een verwijzing naar zijn bekendheid in Breda als sjacheraar met een neus voor goedlopende handeltjes. Zo gaf hij vogeltjes een verfbad om ze als kanaries te verkopen. In het rechterpaneel zie je hem als verstekeling naar de VS vluchten, als een dief in de nacht. Rechtsonder zijn omgevallen bakken met groenten te zien, met een been ertussen. Joshua: ‘Ze verwijzen naar de moord op een groenteverkoopster, de mogelijke reden voor zijn vlucht. Omdat het verhaal nooit helemaal is bevestigd, heb ik het een beetje suggestief gehouden.’ >> Werk van Tosca van de Weerden achterin en rechts deel van mural van Joren Joshua. foto Mike Bink Ook het circusverleden van Van Kuijk werd verwerkt: de schaduw van een tafelblad is ook het podium van een circustent. Volgens de overlevering zou Elvis in 1959 in de Boschstraat zijn geweest om er, op weg naar Duitsland waar hij zijn dienstplicht vervulde, kerstcadeautjes af te geven bij de moeder van Van Kuijk. Omdat de Bredanaar nooit een Amerikaans paspoort kreeg, heeft Elvis nooit buiten de VS opgetreden. De Poolse kunstenaar Otecki, die eerder een mural maakte over de (Poolse) bevrijding van Breda, laat zich in Straat Museum Kunst, waar alle werken zonder titel zijn, inspireren door de inname van Breda door de Spanjaarden in 1581. Het Spaanse duo Reskate maakte een van de mooiste werken van de expositie, rond ontdekkingsreiziger Adriaen van der Donck. Even intrigerend: de enorme mural van Willehad Eilers, gebaseerd op het onstuimige verleden van het plaatselijke Hotel de Kroon, alias La Couronne. De Boschstraat is, op z’n West-Brabants gezegd, niet alleen leutigheid, maar kampt ook met een reputatie als het gaat om straatintimidatie. Aan schrijfster Marga Minco, die haar jeugd doorbracht in Breda, kunnen we het niet meer vragen, maar ze maakte al in 1942 een verontrustende tekening waarop ze samen met haar zusje figureert. We zien ook de ‘Koekoek’, een bekende potloodventer in de Boschstraat waar de zusjes Minco ‘groote angst’ voor hadden. Tosca van der Weerden. foto Chantal van de Berg Illustrator Tosca van der Weerden (28), artiestennaam Toscanabanana, liet zich inspireren door Minco’s tekening. Ze gaf de twee weghollende meisjes een prominente plek op haar werk. ‘Er staan meisjes, vrouwen, non-binaire mensen op van verschillende leeftijd en verschillend gekleed. Ik wil laten zien dat het iedereen kan gebeuren.’ Een van de vrouwen heeft sleutels tussen haar vingers. ‘Om jezelf mee te verdedigen indien nodig, iedere vrouw herkent dat.’  Van der Weerden spreekt uit ervaring. Ze was in de Boschstraat ooit slachtoffer van een aanranding. ‘Door de slecht verlichte steegjes en zijstraten nodigt de straat kennelijk uit tot bepaald gedrag. En door de ligging vlakbij het park, het station en het centrum heb je er waarschijnlijk vaker dronken mensen.’ Fluiten, sissen, roepen, staren, gebaren, hinderlijk volgen: het probleem is van alle tijden, zegt de Bredase. ‘Alleen zijn vrouwen zich meer gaan uitspreken sinds MeToo. Met dit werk sluit ik me daarbij aan.’ Het schilderen in het museum was voor haar een emotionele gebeurtenis. ‘Ik heb samen met mijn vriend, kunstenaar Niek Vergeer, geschilderd. Dat was heel prettig; tijdens het maken konden we het erover hebben.’ De oplossing voor straatintimidatie ligt niet bij de vrouwen, zegt Van der Weerden, maar bij de mannen. ‘Ze willen laten zien dat ze macht hebben. Vrouwen hebben hier dagelijks mee te maken. Ik wil meer bewustwording, en actie: intimideer mij niet.’ Straat Kunst Museum. T/m 22.09 in Stedelijk Museum Breda. blindwalls.gallery