Trots op een appel die smaakt

boom. Het was tijdens een ‘speeddate’ voor boeren en kunstenaars in het FoodLab FoodHeroes-project, georganiseerd door Agri Meets Design. Lobke weet nog steeds hoe lekker die appel was. “Toen Juanita vertelde dat deze appels verwerkt worden tot sap en moes, was ik gelijk getriggerd. Hoe kan het dat we de lekkerste appels weggooien?” Appels die je vroeg plukt, zijn lang houdbaar, soms wel tot een jaar lang. Dat is handig, omdat we zo het hele jaar door appels kunnen eten. Maar: appels die langer aan de boom rijpen, komen veel beter op smaak. Het probleem is dat je die appels direct moet opeten. Bovendien zijn ze kwetsbaarder tijdens transport. Om die redenen zijn ze niet interessant voor de supermarkt, en zijn ze hooguit geschikt voor de verwerkende industrie. Dat levert zo weinig op, dat het soms zelfs rendabeler is om ze maar helemaal niet meer te plukken, en verrotten ze onder de boom. Lobke ontdekte nog iets anders, toen ze bij de Stuifakker kwam. “Juanita liet me de lijsten met criteria zien waaraan de appels voor de consumentenmarkt moeten voldoen. Allerlei specificaties over kleur, grootte en vorm – maar hoe de appel smaakt? Dat kwam op de lijst niet voor. We zijn inmiddels zo gewend aan de uniforme appels in de supermarkt, dat we denken dat appels die wat kleiner of groter zijn ook wel minder goed zullen smaken. Dat klopt niet. De vraag van De Stuifakker was: hoe kunnen we die geweldig lekkere, aan de boom gerijpte appels wél bij de consument krijgen, zonder dat we er iets anders van maken?” Nieuwsgierig als ze is, leerde Lobke veel bij over het rijpingsproces van de appel. Dat ieder ras zijn eigen perfecte plukmoment heeft, bijvoorbeeld. Dat het uitmaakt op welk moment in het voorjaar de bloesems bloeien, of de zomer zonnig is of juist regenachtig, en dat één hagelbui funest kan zijn. Hoe een aan de boom gerijpte Jonagold-appel smaakt, ‘Plukgoed’ gedoopt, liet Lobke proeven aan de bezoekers van de Dutch Design Week in Eindhoven, in oktober 2017. “Ter vergelijking haalden we een zak Jonagold van de supermarkt. Iedereen proefde het verschil, onmiddellijk.” In ruil voor hun e-mailadres mochten mensen een appel mee naar huis nemen, in een opvallend, door Lobke ontworpen tasje. “Om te voorkomen dat mensen hun appel op het uiterlijk zouden uitkiezen, had ik een wand gemaakt met deurtjes, waarachter de appels verstopt waren. Een soort blind date.” Bewustwording bij de consument is belangrijk, maar Plukgoed gaat verder. De Stuifakker wil graag de zekerheid van een afzetmarkt voor deze appels. Daarom organiseren ze komend najaar speciale appelplukdagen. Mensen die enthousiast zijn geworden over Plukgoed – en vaak is één hap genoeg – worden uitgenodigd om zelf de appels te komen plukken. De precieze dag wordt pas kort van tevoren bekend gemaakt: eerst afwachten hoe de zomer verloopt. Lobke: “De Stuifakker is trots op de appels die ze kweken. Ik vind het mooi dat hun lekkerste appels nu bij mensen thuis terecht komen.” www.plukgoed.nl Lobke Meekes (links) en Judith Zengers van ZLTO. Foto Jasper Schel FoodLab FoodHeroes Plukgoed van Lobke Meekes en De Stuifakker is onderdeel van een groter project; FoodLab FoodHeroes, een rondreizend lab van boeren en kunstenaars van Kunstloc en ZLTO, dat onderdeel uitmaakt van het programma Agri Meets Design. Dit is een platform waarin boeren en ontwerpers elkaar ontmoeten en samenwerken aan maatschappelijke vraagstukken. Initiatiefnemers zijn land- en tuinbouwvereniging ZLTO, het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en de provincie Noord-Brabant. Het FoodLab-format is ontwikkeld door Kunstloc en heeft tot doel kunstenaars en boeren te matchen om samen aan de slag te gaan met voedselvraagstukken. FoodHeroes wil vooral aan het begin van de voedselketen verspilling tegengaan door naar creatieve en innovatieve oplossingen te zoeken. Judith Zengers werkt bij ZLTO en is programma-manager van Agri Meets Design: “Als land- en tuinbouwsector willen we onze verantwoordelijkheid nemen, en werken aan verduurzaming. Daarom willen we er ook voor zorgen dat er minder voedsel wordt weggegooid. Dat probleem speelt niet alleen bij supermarkten en consumenten, maar ook aan het begin van de keten: de boeren. Bovendien is het voor boeren interessant als ze een groter deel van hun productie kunnen afzetten op de consumentenmarkt, simpelweg omdat dat meer geld opbrengt dan het afvoeren naar de verwerkende industrie. Om nieuwe oplossingen te bedenken, werken we graag samen met ontwerpers en kunstenaars. We merken dat zij de voedselvraagstukken die we hen voorleggen heel goed kunnen analyseren, ze willen precies weten hoe het probleem in elkaar zit. Als boeren alleen met boeren praten, blijf je steken in boerenoplossingen. Wanneer je een derde stem in dat gesprek brengt, die van de kunstenaar, ontstaan er nieuwe, vaak onverwachte ideeën. Juist doordat ze ‘van buiten’ komen benaderen ze de problemen onbevangen. Om echt te verduurzamen moeten boeren én consumenten hun gedrag veranderen. Voordat er concrete veranderingen mogelijk zijn, is bewustwording nodig. Veel projecten die we met Agri Meets Design doen, zijn erop gericht mensen anders te laten kijken naar de manier waarop ze met voedsel omgaan. Plukgoed is daar een heel goed voorbeeld van.” www.agrimeetsdesign.com