In 2020 is het Brabantse landschap het decor van de vijfde Landschapstriënnale, die bewoners, ondernemers, onderwijs, bestuurders en toeristen nog meer bewust moet maken van belang en waarde van het landschap. Kunstenaars krijgen hierbij een belangrijke rol.

Zoals de Randstad zijn Groene Hart heeft zo heeft Noord-Brabant Het Groene Woud. Binnen de driehoek Eindhoven-Tilburg-Den Bosch ligt een gevarieerd gebied met bossen, heide, vennen, moerassen, beken, weilanden en populieren en dorpen en steden. Misschien wel Brabant op zijn Brabantst, in 2005 in elk geval uitgeroepen tot Nationaal Landschap.

Architect en stedenbouwkundige Marco Vermeulen is hoofdcurator van de Landschapstriënnale in Het Groene Woud in 2020. Hij groeide op in de streek, maar kende het gebied nauwelijks tot hij later inmiddels opererend vanuit Rotterdam opdrachten kreeg. “Terwijl we vroeger aan de noordkant van Eindhoven woonden, tegen het gebied aan. Je kwam er gewoon niet. Het was ook een mentale afstand. Die verbindingen tussen stad en platteland kunnen nog steeds beter. Het is een van de vele opdrachten voor de triënnale. Het landschap de stad intrekken, maar ook andersom de stad het landschap intrekken. Dit deel van Brabant meer als een geheel gaan zien, als een landschapsmetropool.”

Sinds 2008 strijkt de Landschapstriënnale elke drie jaar ergens neer. De vorige edities vonden plaats in Apeldoorn, Park Lingezegen (tussen Arnhem en Nijmegen), rond Radio Kootwijk op de Veluwe en in de Haarlemmermeer. Het doel is steeds hetzelfde: het verhogen van de betrokkenheid bij cultuurlandschap.
Het bevragen van de aandachtsregio moet ook wat opleveren voor de rest van Nederland. Hoe kunnen grote maatschappelijke opgaven als energietransitie en klimaatadaptatie tot een beter, schoner en mooier landschap leiden? Zo moet het ook gaan bij Het Groene Woud. Vermeulen: “Het Groene Woud is een coulisselandschap met tal van verschillende ‘kamers’ en ‘gangen’. Dat werkt bijna theatraal en scenografisch. Anders dan in bijvoorbeeld de Hollandse polders overzie je het geheel niet in één keer. Je kunt je op sommige plekken midden in de natuur wanen, terwijl honderd meter verderop een groot logistiek distributiecentrum staat. Het gevaar is sluipende verrommeling. Zoals je in het huis waar je lang woont heel veel gaat verzamelen. We zijn met Het Groene Woud nu op het moment aangekomen dat de deur van de kast of opbergruimte niet meer dichtgaat en er van alles uit komt vallen.”

Het wordt vol in het Brabantse tussengebied. “Intensieve landbouw, distributiecentra die afkomen op de centrale ligging in Noordwest-Europa, recreatiedruk, ‘evenementisering’ en mensen die ondanks dat alles het arcadische, romantische landschap willen behouden. Iets van een oplossing komt binnen bereik als je beleidsongebonden en over alle sectoren heen naar uitdagingen gaat kijken. Een Landschapstriënnale biedt daar bij uitstek de mogelijkheden toe.”

Een flinke scheut cultuur ontbreekt niet. “De Kwekerij is benaderd voor locatietheater op de tien plekken. En via Triënnalepartner Kunstloc worden tien kunstenaars gezocht voor interventies op de locaties die we aandoen. Zodat daar ook na september 2020 iets blijvends achterblijft.”

Eigenlijk begint de Triënnale nu al. “We zetten nu al ontwerpopdrachten uit. Zodat er in 2020 echt geoogst kan worden.”

Meer informatie: www.landschapstriennale.com en www.hetgroenewoud.com