Talentontwikkelaar VIA ZUID, Het Laagland en de gemeente Sittard brengen tijdens Wèntjerdruim (Winterdroom) een theaterroute genaamd WinterZone. Korte voorstellingen op bijzondere locaties in Sittard met voorstellingen van de jonge makers Karlijn Hamer en Hendrik Kegels. Door Paul van der Steen

Karlijn Hamer

Karlijn Hamer. foto Joost Milde

Al op haar vijfde wist Karlijn Hamer wat ze wilde worden: “Toon Hermans.” De videobanden van zijn shows hadden voor haar iets magisch. “Eén man die zo’n enorme zaal kon bespelen. Voor de tv voelde je al de saamhorigheid die hij wist op te roepen. Tegelijkertijd voelde je: in die zaal is het nog specialer. Je wilde er zelf bij zijn, daar zitten. Die gezamenlijke beleving vind ik nog steeds een van de mooiste facetten van theater.”

Hamer (Maastricht, 1989) werd niet letterlijk Toon Hermans, maar raakte wel verslingerd aan het toneel. Veel belangrijke eerste stappen maakte ze in Sittard, waar ze opgroeide, bij theatergezelschap Het Laagland. “Tijdens workshops en zomerprojecten.” Met negen jongeren van de talentklas van datzelfde Laagland wil ze zich nu laten inspireren door Toon Hermans (1916-2000) en “zijn kunstenaarschap en vakmanschap onderzoeken. Tegelijk is het ook een mooie manier om een brug te slaan tussen de generaties in een vergrijzende stad als Sittard. De jongeren duiken diep in de wereld van de komiek. De deels oudere bezoeker maakt kennis met een nieuwe generatie theatermakers.”

Hamer bekeek de shows van Hermans voor dit project nog eens. Opnieuw zag ze een clown van eenzame klasse. “Zijn timing is weergaloos. En hij durft de tijd te nemen. Eerst stiltes laten vallen en dan versnellen met grap op grap, zodat mensen van hun stoel rollen van het lachen. Nog zo’n kwaliteit: zo hard repeteren dat het uiteindelijk spontaan lijkt. Het vormt het wezen van alle toneelvormen, maar Hermans beheerste het als geen ander. Veel van zijn programma’s eren het kleine. Met het uiteindelijke doel om mensen aan het lachen te maken, ze een nieuw begin te geven. Precies zoals hij in de moeilijkste tijden ooit zijn moeder had proberen op te vrolijken door op de tafel te trommelen, zodat de kruimeltjes begonnen te dansen.”

Het laatste wat ze wil is Toon nadoen. “Dat lukt niemand en zeker geen vijftien- en zestienjarigen.” In plaats daarvan wil ze Hermans eren met werk in modernere en andersoortige jasjes. “Meer met een ensemble gespeeld. Liedjes a-capella gezongen. Ik wil ook aandacht geven aan zijn melancholische kant.”

Hendrik Kegels

Hendrik Kegels. foto Viktoryia Shydlouskaya

Een ode aan het alledaagse wil Hendrik Kegels maken. “Dat kan van alles zijn: een gevallen boomblaadje, een sneeuwvlok, een snoeppapiertje of een kiezelsteen. In elk geval iets waar we normaal achteloos aan voorbij lopen.”

Laten we er voor het gemak even van uitgaan dat het de kiezelsteen gaat worden. “Het lijkt me heel fijn om dat steentje dan op een museale manier te presenteren. Het vanzelfsprekende zo laten spreken dat het pakweg twintig minuten de aandacht van de mensen weet vast te houden. Dat vergt toewijding van mij en van het publiek.”

Kegels (Antwerpen, 1996), laatstejaars aan de performance-opleiding van de Maastrichtse Toneelacademie, wil iets van de kinderlijke verwondering teugbrengen. “Een kind kijkt naar de wolken en ziet een konijn of wat anders. Een volwassene kijkt en denkt: ‘Dat zijn wolken. Die ken ik al.’ Onze blik verliest helaas het vermogen om steeds weer met flink wat nieuwsgierigheid te observeren.”

Le petit prince van Antoine de Saint-Exupéry is het lievelingsboek van Kegels. Wezenlijk voor elke theatermaker, eigenlijk voor elk mens. “We zijn allemaal kind geweest met het bijbehorende vermogen tot verwonderen, maar geen volwassene herinnert het zich nog.”

Fantasie is iets heel belangrijks, vindt de theatermaker. “In het onderwijs wordt het vaak afgeleerd. Een kind dat bijvoorbeeld zegt dat het God gaat tekenen, krijgt te horen dat het dat helemaal niet kan, omdat het niet weet hoe God eruitziet. In mijn voorstelling ga ik graag tegen die neiging in door het publiek uit te dagen. Vijftig procent van een stuk zien ze echt voor zich. Vijftig procent moet in het hoofd van het publiek zelf worden ingevuld. De kracht van suggestie, dat vind ik mooi. De fantasie vereren in de hoop dat we naar een wat fantasievollere samenleving toegroeien.”

Kegels maakt zijn voorstelling bij theatergezelschap Het Laagland in Sittard. Daar is hij terechtgekomen via de talentmakelaardij van VIA ZUID. “Het fijn om in een tijd dat je als maker nog zoekende bent mensen te hebben die vertrouwen in je hebben. VIA ZUID stimuleert op een redelijk ongedwongen manier. Ze kijken naar wie jij bent, wilt zijn en proberen vanuit dat idee zo goed mogelijk te helpen.”

Wèntjerdruim. Theaterroute WinterZone, korte voorstellingen op bijzondere locaties in Sittard, door Het Laagland & VIA ZUID met theatermakers als Rita Hoofwijk, Karlijn Hamer, Mayke Roels en Helène Binder, Céline Daemen en Hendrik Kegels. Van 27 t/m 30 dec. viazuid.com