Feuilleton: Droefgeestige clichés - maar ze werken

van 1999 tot 2008 bestuursvoorzitter van de Design Academy en stond aan de wieg van de Dutch Design Week. Bram Vanderbeke, Ignant. foto Ruud Balk De laatste jaren is ze vooral actief als trendvoorspeller – in deze onzekere tijden een hele uitdaging. ‘In de toekomst kijken lijkt voorlopig nutteloos’, zegt ze in de wandtekst. Om er direct aan toe te voegen, je bent trendforecaster of je bent het niet, ‘een gevoel van melancholie zal in de komende tijd de cultuur gaan beïnvloeden, met soms zelfs sentimentele verschijningsvormen.’ Die melancholie komt onder meer door de noodzaak van afstand en isolatie, terwijl we zo sterk verlangen naar nabijheid. Uit de tentoonstellingsruimte, waarvan de wanden altijd al zwart waren, is nu alle kleur weggetrokken. Metershoge doeken, grijsbruin en bijna doorschijnend, hangen van plafond tot vloer, met enorme foto’s erop: een veer, een schelp, een dode tak, een steen. Het genre beelden waar je zo ‘met oprechte deelneming’ onder kan zetten. Er klinkt stemmige muziek, zacht maar indringend. Er zijn een paar designobjecten in de ruimte geplaatst, de meeste op de vloer. Een cirkel van grote gestapelde bakstenen van Bram Vanderbeke: krapper nog dan anderhalve meter. De vaas Plunge van Jeroen Wand is opgebouwd uit stemmig grijze laagjes keramiek en glazuur. Plaster Surrogates van Allan McCollum is een wand vol gipsen fotolijstjes. Waar je lachende familieleden verwacht, is het steeds egaal zwart; ze lijken te verwijzen naar slachtoffers van de pandemie. Limilal Bodies van Elsa Molinard, een zwart kruikje, hangend aan een lang touw, in tweeën gebroken, met de helft liggend op de vloer, maakt het helemaal af. Het is too much, het gedempte, het verstilde en het stemmige. In kleuren én vormen én klanken. En toch. Als ik hier sta, weg van de hectiek van dagcijfers en roeptoeters, kom ik dichter bij een onderliggend gevoel. Van onzekerheid en gemis, berusting en verlangen. En ja, dat is, hoe je het wendt of keert, onversneden melancholie.  ANNEKE VAN WOLFSWINKEL New Melancholy. T/m voorjaar 2021 in De Kazerne, Eindhoven, t/m 10/01 in het Van Abbemuseum Eindhoven.  kazerne.com vanabbemuseum.nl